پریز ارت دار یا محافظ دار چیست و چه کاربردی دارد؟
اگر به‌خاطر پریز ارت دار یا Earthed Socket نبود، آمار برق‌گرفتگی‌های خانگی (و آتش‌سوزی‌های ناشی از آن) از چیزی که می‌بینیم بسیار بیشتر می‌شد. این پریز محافظ دار مثل یک شیر اطمینان برای جریان برق است که همزمان از لوازم برقی و البته کاربران عادی مثل من و شما محافظت می‌کند.
با ما همراه باشید تا ببینیم پریز ارت دار چیست، چه کاربردی دارد و چطور از پریزهای معمولی متمایز می‌شود. در پایان هم با شیوه نصب و استانداردهای ضروری آن آشنا خواهیم شد.
فهرست عناوین
پریز ارت دار چیست؟
پریز برق ارت‌دار یا محافظ‌دار نوعی پریز است که به‌جز محل اتصال سیم‌های فاز و نول (پین فاز و پین صفر)، محل مخصوصی برای اتصال سیم ارت (پین زمین) هم دارد. وظیفه این سیم انتقال جریان‌های ناخواسته یا نشتی برق به زمین است.
به‌این‌ترتیب اگر لوازم برقی اتصالی کنند، پریز ارت دار نمی‌گذارد جریان برق از بدن افراد عبور کند و آن را به زمین هدایت می‌کند. در واقع این نوع پریز با داشتن ترمینال دو پیچ یا سه پیچ، ایمنی سیستم سیم‌کشی را چندبرابر می‌کند؛ هرچند که قیمت برق کشی ساختمان را آنقدرها هم افزایش نمی‌دهد.
توضیح: نشتی برق به‌معنی نشت یا عبور الکتریسیته از مدارهای اصلی به نقاط غیرمجاز است. دلیل عمده این اتفاق فرسوده شدن سیم‌ها در اثر عوامل محیطی یا صرفاً گذشت زمان است.
کاربرد پریز ارت دار
مهمترین کاربرد پریز ارت دار محفاظت از جان افراد برابر شوک الکتریکی شدید است. چرا می‌گوییم شدید؟ چون گاهی‌اوقات ممکن است به یک وسیله دست بزنید و برق‌گرفتگی ضعیفی را احساس کنید؛ این اتفاق نشانه وجود سیم ارت است. این پریزها برای لوازمی که بدنه فلزی دارند، مهمتر هم هستند؛ چون احتمال برق‌گرفتگی در آنها بیشتر است.
سایر کاربردهای پریز ارت دار عبارت‌اند از:
- محافظت از لوازم برقی (به‌ویژه دستگاه‌هایی که برق بیشتری نیاز دارند) در برابر نوسانات و خرابی‌های ناشی از آن؛
- کاهش خطر آتش‌سوزی در اثر اتصالی و نشت برق؛
- جلوگیری از آسیب به سیم‌کشی ساختمان و خسارت مالی.
تفاوت پریز ارت دار و معمولی چیست؟
گفتیم که پریز معمولی فقط دو سیم فاز و نول دارد که برق اصلی را انتقال می‌دهند، ولی سیم ارت ندارد. اما پریز برق ارت‌دار پیچ‌هایی برای اتصال سیم ارت هم دارد که باعث ایمنی بیشتر می‌شود. البته تفاوت پریز ارت دار و معمولی به کارکردشان محدود نمی‌شود.
پریز محافظ دار سه سوراخ برای اتصال سیم دارد (دوتا برای دوشاخه و یک پین مخصوص برای سیم ارت) که معمولاً وسط پریز، کمی بالاتر یا پایین‌تر قرار دارد. اگر به عکس پریز ارت دار دقت کنید، نشانه واضح‌تر وجود دو قطعه فلزی بیرون‌زده در بالا و پایین پریز است.
آموزش نصب پریز ارت دار
اگر ساختمان‌تان چاه ارت دارد، برای نصب پریز ارت دار می‌توانید از این راهنما استفاده کنید:
1. تشخیص سیم‌ها از یکدیگر
ابتدا باید مشخص کنید که سیم‌های نول، فاز و ارت کدام هستند. سیم‌های برقی استانداردهای رنگی خود را دارند، به این صورت که …
- سیم فاز (سیمی که برق را از منبع شهری می‌گیرد و به ساختمان و نهایتاً لوازم برقی انتقال می‌دهد) مشکی، قهوه‌ای، قرمز، نارنجی یا بنفش است؛
- سیم نول (سیمی که برق را از لوازم برقی می‌گیرد و به منبع هدایت می‌کند) آبی است؛
- و سیم ارت سبز با نوار زرد است.
از آنجا که احتمال دارد این استاندارد به‌صورت صددرصدی رعایت نشود، می‌توانید سیم‌های جعبه‌پریز را با فازمتر و مولتی‌متر تست کنید. ابتدا فازمتر را یکی‌یکی به سیم‌ها بزنید. هرکدام که چراغ فازمتر را روشن کرد، سیم فاز است.
برای تشخیص نول از ارت، مولتی‌متر را روی ولتاژ قرار دهید. یک سر دستگاه را به سیم فاز و سر دیگر را به یکی از سیم‌ها بزنید. فرض کنیم عدد ظاهرشده 220 تا 230 ولت است. حالا یک سر اهم‌متر را به فاز و سر دیگرش را به سیم دوم می‌زنیم و مثلاً عدد 190 تا 200 ولت را می‌بینیم. سیمی که ولتاژ بالاتری دارد، نول است.
2. اتصال سیم‌ها به پریز
پس از مشخص شدن سیم‌ها می‌توانید نصب پریز ارت دار را انجام دهید. سر سیم فاز را حدود یک سانتی‌متر لخت کنید و آن را به سمت راست پریز وصل کنید. به همین شکل سیم نول را لخت کنید و به سمت چپ پریز وصل کنید.
سر سیم ارت را هم لخت کنید و آن را بین سیم‌های فاز و نول (در محل مخصوص سیم ارت در پریز محافظ دار) وصل کنید.
توصیه‌هایی هنگام نصب پریز ارت دار
هنگام نصب پریز ارت دار حتماً به این نکات توجه داشته باشید:
- اگر دانش و تجربه کافی را در این زمینه ندارید، حتماً از یک نصاب کلید و پریز تهران یا شهر خودتان کمک بگیرید.
- پیش از هرکاری ابتدا برق را از طریق فیوز قطع کنید. وقتی کلید فیوز به سمت پایین باشد، برق به‌طور کامل قطع شده است.
- هرگز با دست مرطوب پریز و سیم‌ها را لمس نکنید. برای اطمینان بیشتر از دستکش مخصوص استفاده کنید.
- ارتفاع استاندارد برای نصب پریز برق ارت‌دار (و سایر پریزها) دست‌کم 40 سانتی‌متر از زمین است.
- در صورت نصب پریز برای هود آشپزخانه، ارتفاع استاندارد بین 180 تا 200 سانتی‌متر از زمین است.
- در صورت نصب پریز برای انواع پکیج، ارتفاع استاندارد 140 سانتی‌متر از زمین است.
- در صورت نصب پریز برای یخچال فریزر، ارتفاع استاندارد 120 سانتی‌متر از زمین است.
- در صورت نصب پریز برای ماشین لباسشویی و اجاق، ارتفاع استاندارد دست‌کم 60 سانتی‌متر از زمین است.
- در صورت نصب پریز محافظ دار در توالت، ارتفاع استاندارد 110 سانتی‌متر از زمین است. پریزها باید دست‌کم 30 سانتی‌متر هم با لبه‌های دیوار فاصله داشته باشند.
- برای فضاهای خارجی یا مرطوب از پریزهای مخصوص استفاده کنید.
امیدواریم با مطالعه این راهنما پریزهای محافظ دار و تفاوت‌شان با نمونه‌های معمولی را بهتر متوجه شده باشید. هروقت هم به خدمات این حوزه نیاز داشتید، روی «خدمت از ما» حساب کنید.
سفارش‌تان را رایگان در وب‌سایت یا اپ ما ثبت کنید؛ از بهترین برقکارها قیمت نصب کلید و پریز را استعلام کنید، سوابق و نمونه‌کارهای آنها را بررسی کنید؛ تجربه مشتریان قبلی‌شان را بخوانید و فرد مناسب را با خیال راحت استخدام کنید.
متخصص هر کاری را پیدا کنید
راهنمای استفاده امن از “خدمت از ما”