آشنایی با انواع فن کویل و کاربرد آن

فن کویل یک بخش مهم از سیستم‌های تهویه مطبوع است. البته پاسخ به سوال فن کویل چیست می‌تواند بسیار تخصصی‌تر و طولانی‌تر باشد که در ادامه به آن پرداخته ایم. انواع فن کویل در جریان تهویه، نقش انتقال حرارت و یا تامین هوای خنک را در ساختمان‌ها دارند. پاسخ به سوال انواع فن کویل چیست هم موارد متعددی را شامل می‌شود.

در این مطلب از مجله خدمت از ما قصد داریم توضیح دهیم نحوه عملکرد و انواع فن کویل چیست و سپس توضیح دهیم مهمترین اجزای فن کویل چه چیزهایی هستند. اگر قصد دارید با این دستگاه و مزایا و معایب فن کوئل بیشتر آشنا شوید و یا آن را بخرید، تا پایان این مطلب با ما باشید.

فن کویل چیست؟

فن کویل (Fan Coil Unit یا FCU) نوعی دستگاه برای سیستم گرمایشی و سرمایشی است که از آن برای تامین دمای دلخواه در فصل گرما و سرما استفاده می‌شود؛ ساختار این دستگاه متشکل از یک مبدل حرارتی (کویل) و یک فن می‌باشد. این دستگاه به عنوان بخشی از سیستم تهویه مطبوع (HVAC) ساختمان‎های مسکونی، تجاری، صنعتی و ... می باشد که قابلیت‌های گوناگونی دارد. مبدل حرارتی موجود در انواع فن کویل می‌تواند گرم یا سرد باشد. البته برخی مدل‌ها هر دو مبدل را دارند.

انواع فن کویل در فصول سرد، هوای گرم را وارد فضا می‌کنند. در فصول گرم هم با دمیدن هوای خنک دمای محیط را پایین می‌آورند و متعادل می‌کنند.

کاربرد فن کویل چیست؟

مهمترین کاربرد فن کوئل هنگامیست که بخواهیم حرارت هر فضا را جداگانه کنترل کنیم. با این دستگاه از انتقال آلودگی بین اتاق‌ها هم جلوگیری می‌شود. فن کوئل در هتل‌ها و ادارات بسیار رایج است، اما برای بیمارستان‌ها چندان مناسب نیست.

کاربرد فن کویل به این صورت است که در فصل زمستان با تولید هوای گرم و در فصل تابستان با تولید هوای خنک، دمای فضای داخلی را به اندازه مطلوب می‌رساند.

نحوه عملکرد فن کویل به چه صورت است؟

آب گرمی که در زمستان توسط دیگ یا پکیج تولید می‌شود و در فصل تابستان، آب سرد تولیدی توسط چیلر در لوله‌های فن کویل به حرکت در می‌آیند و از طرف دیگر، هوای اتاق و محیط به کمک بخش دیگر فن کویل به اسم فن، به درون دستگاه کشیده شده و با حرکت روی کویل ها به دمای مورد نظر رسیده و هوای مطلوب وارد کانال شده و مستقیما از طریقه دریچه وارد محیط ساختمان می‌شود؛ این دستگاه معمولا به کانال متصل نشده، و هوا را مستقیما وارد فضا می‌کند.

(محتوای پیشنهادی: هواگیری فن کویل)

انواع فن کویل چیست؟

این دستگاه پرکاربرد با توجه به الزامات کاربری، سلیقه خریدار، محل نصب (با توجه به محدودیت‌های معماری ساختمان) انواع مختلفی دارد. همچنین از نظر لوله کشی و تعداد ورودی و خروجی هم انواع مختلفی دارد که در ادامه به توضیح اینکه انواع فن کویل چیست و هر کدام چه مشخصاتی دارد می پردازیم.

انواع فن کویل از نظر شکل ظاهری، شامل فن کویل سقفی، ایستاده، دیواری، زمینی، کاستی،  و کانالی می‌باشد. در ادامه ابتدا به بررسی انواع فن کویل بر اساس شکل ظاهری می پردازیم و بعد از آن توضیح می‌دهیم که انواع فن کویل بر اساس لوله کشی چیست.

فن کویل دیواری

این مدل از فن کویل شباهت زیادی به اسپلیت‌ها دارد به همین دلیل جایگزین مناسبی برای نصب به جای آنها می‌باشد. فن کویل های دیواری به دلیل نصب بر روی دیوار و اینکه فضای کمی را اشغال می کنند برای محیط های کوچک بسیار مناسب است.

همچنین به دلیل اینکه ظرفیت کمی هم دارند برا محیط های کوچک کاربرد بیشتری دارند؛ انواع فن کویل دیواری به آسانی نصب و سرویس می‌شوند. با این وجود، قیمت این مدل نسبتا بالاست.

مشخصات فن کویل دیواری

• نسبت به انواع دیگر فن کویل، ظاهر زیباتری دارد.
• به دلیل نوع مدل، میزان حجم و نصب و سرویس آسان مناسب فضاهای کوچک است.
• نسبت به اسپلیت دارای لوله های مسی با قطر بیشتری می‌باشد؛ آن هم به دلیل نحوه عملکرد آن است.

انواع فن کویل سقفی چیست؟

فن کویل سقفی یکی از انواع پرکاربرد این دستگاه است. این مدل که در سقف نصب می‌شود، دو مدل اصلی دارد:

• فن کویل سقفی توکار: که به دلیل توکار بودن فضای محیط را اشغال نمی‌کند؛ و البته کم‌صدا هم هست. این مدل اکثرا بالای در ورودی هر فضا و زیر سقف کاذب نصب می‌شود.
• فن کویل سقفی روکار: در واقع دستگاهی با یک کابین است که روی سقف نصب می‌شود.

فن کوئل‌های سقفی چند مدل بسیار محبوب و معروف دارد که در ادامه به بررسی هر یک می‌پردازیم و به صورت مجزا شرح می‌دهیم که انواع فن کویل چیست؟

فن کویل کانالی

فن کویل کانالی یک مدل توکار  فن کویل سقفی بوده، که مسیر ورود و خروج هوا در آن به کمک کانال است. فن کویل کانالی می‌تواند جریان هوا را با فشار زیادی تولید کند؛ به همین دلیل به آن فن کوئل کانالی پرفشار هم گفته می‌شود. این فن کویل نیز در سقف کاذب نصب می‌شود. 

از جمله مزایای فن کویل کانالی می‌توانیم به تامین ظرفیت‌های هوادهی بالا و استفاده از هوای تازه اشاره کنیم، زیرا که این نوع فن کویل دارای قدرت پرتاب بیشتر و قوی‌تری می‌باشد. به همین دلیل در فضاهای بزرگ، به جای استفاده از انواع فن کویل سقفی توکار، از مدل کانالی استفاده می‌شود.

فن کویل سقفی کاستی

آیا می‌دانید فن کویل کاستی چیست؟ فن کویل کاستی، نوعی دیگر از فن کویل های سقفی است که بر خلاف سایر مدل های سقفی توکار در وسط سقف قرار می‌گیرد و به کمک پنجره‌ها هواگیری را انجام می‌دهد. نوع کاستی هم در دو نوع متفاوت در بازار موجود است:

• فن کویل کاستی یک‌طرفه:این مدل به دلیل پرتاب باد از یک جهت بیشتر در فضاهای مسکونی و کوچکتر استفاده می‌شود و معمولا به دلیل یک طرفه بودن آن در گوشه سقف نصب می‌شود.
• فن کویل کاستی چهارطرفه: این نوع از چهار جهت مختلف برای پرتاب هوای سرد و یا گرم استفاده می کند و در از وسط دستگاه عملیات مکش را انجام می‌دهد. تنظیم فن کویل کاستی چهارطرفه معمولا از طریق کنترل از راه دور انجام می‌شود و به دلیل نوع پرتاب باد، در وسط سقف نصب می‌شود.

از مهمترین ویژگی ها و مشخصات فن کویل سقفی کاستی، می‌توان به قابلیت نصب آسان در سقف کاذب، عدم اشغال فضا، ظرفیت هوادهی بالاتر و طراحی زیبا اشاره کرد.

فن کویل سقفی توکار

فن کویل سقفی توکار نوعی دیگر از انواع سقفی است که مانند مدل های کانالی در سقف کاذب نصب می‌شود. با اینکه دسترسی به آن برای سرویس و تعمیر کمی دشوار است، اما به دلیل هزینه پایین و مقرون به صرفه بودن این مدل، طرفداران زیادی دارد.

فن کویل زمینی

فن کویل زمینی یکی دیگر از انواع فن کویل می‌باشد که بر روی زمین قرار میگیرد و در گذشته بیشتر مورد استفاده قرار می‌گرفته است؛ اما امروزه مدل اتوماتیک آن هم بسیار پرطرفدار شده است.  فن کویل زمینی مانند فن کویل سقفی روکار فضای محیط را اشغال می‌کند که این مورد از معایب آن به حساب می‌آید؛ فن کویل زمینی هم دو مدل دارد:

• بالا زن 
• روبرو زن

مشخصات فن کویل زمینی

از بارزترین مشخصات آن می‌توان به نصب راحت، پایین بودن هزینه سرویس و تعمیر آن، راحت بودن سرویس به دلیل محل نصب فن کویل زمینی، کم بودن صدا و داشتن راندمان مناسب اشاره کرد. از این مدل بیشتر در ادارات و بانک‌ها استفاده می‌شود.

فن کویل ایستاده چیست؟

یکی دیگر از انواع فن کویل، نوع ایستاده آن است که از لحاظ ظاهری بسیار شبیه اسپلیت های ایستاده یا پرتابل می‌باشند. به دلیل بزرگی و حجم زیاد و همچنین بازدهی بالا، از انها در کارخانجات و فضاهای بزرگ استفاده می‌شود. در این مدل، در یافت هوا از بخش پایین و پرتاب باد خنک یا گرم از قسمت بالای فن کویل انجام می‌شود.

انواع فن کویل از لحاظ لوله کشی

همانطور که گفتیم فن کویل‌ها علاوه بر ظاهر، بر اساس نوع لوله کشی نیز تقسیم بندی می‌شوند؛ انواع فن کویل بر اساس لوله کشی شامل، فن کویل دو لوله و چهار لوله می‌باشد.

فن کویل دو لوله چیست؟

فن کویل دو لوله همانطور که از اسم آن پیداست دارای دو لوله می‌باشد. یکی لوله ورودی آب (که می‌تواند یا آب سرد چیلر باشد و یا آب سرد دیگ) و دیگری لوله خروجی آب (که باز هم می تواند یا آب سرد باشد یا گرم) است. این نوع فن کوئل دارای یک مبدل حرارتی است، به همین دلیل شما یا باید از آن به عنوان سرمایش و یا به عنوان گرمایش استفاده کنید.

آشنایی با فن کویل چهار لوله

در این مدل از فن کویل، شما می‌توانید همزمان از سرمایش و گرمایش آن استفاده کنید، به این صورت که دو لوله آن به عنوان لوله ورودی و خروجی آب سرد است و دو لوله دیگر به عنوان ورودی و خروجی آب گرم می‌باشد. در این مدل از دو کویل مختلف استفاده می‌شود، یکی برای گرمایش و دیگری سرمایش.

در شکل زیر، نحوه عملکرد فن کویل 4 لوله را مشاهده می کنید.

فن کویل شامل چه بخش هایی است؟

مهمترین مسئله پس از دانستن اینکه انواع فن کویل چیست، آشنایی با اجزای فن کویل است. در ادامه بخش‌های مختلف این دستگاه و وظیفه هریک را مرور می‌کنیم:

کویل

این قطعه از لوله‌های مسی و فین‌های آلومینیومی تشکیل شده است. یکی از لوله‌های مسی وظیفه ورود آب گرم از دیگ (در زمستان)، یکی دیگر وظیفه ورود آب سرد از چیلر (در تابستان) را به عهده دارد و یکی از لوله ها هم آب را به موتورخانه برمی‌گرداند.

فن دک (Fan Deck)

فن دک در اجزای فن کویل شامل الکتروموتور، هوزینگ، بلوور و سینی درین (تخلیه آب) است:

• موتور به کار رفته اجزای فن کویل با توجه به سایز و نوع فن کوئل انواع مختلفی از جمله تک شفت، دو شفت و شفت کوتاه دارد.
• بلوور (فن) وظیفه گردش هوا را به عهده دارد. موتور بلوور را می‌چرخاند و جریان هوا ایجاد می‌شود. بلوور از جنس پلاستیک یا آلومینیوم است.
• هوزینگ بخشی است که بلوور در آن قرار می‌گیرد. این قطعه هم می‌تواند از جنس پلاستیک و یا آلومینیوم باشد.
• سینی درین آب ناشی از تقطیر رطوبت هوا روی کویل را جمع می‌کند. این آب توسط شلنگی مخصوص تخلیه می‌شود.

کلید سلکتوری فن کویل

خاموش/روشن، دور کم، متوسط و زیاد چهار حالت کلید سلکتوری برای تنظیم فن کویل است؛ در واقع این کلید وظیفه تنظیم کردن فن کویل را به عهده دارد. انواع فن کوئل را می‌توان به صورت دستی (مدل زمینی) و یا با ترموستات (مدل سقفی) کنترل کرد.

فیلتر

فیلتر در مسیر هوای ورودی به فن کوئل قرار گرفته است. وظیفه فیلتر در اجزای فن کویل، جلوگیری از ورود گردوغبار و ضایعات به داخل دستگاه است. این قطعه به راحتی شسته و تعویض می‌شود.

شیر هواگیری

این قطعه روی لوله اصلی کویل قرار دارد. شیر هواگیری که یا اتوماتیک است و یا دستی، وظیفه هواگیری سیستم را بر عهده دارد.

مزایای فن کویل

• انواع فن کوئل تهویه، به فضای کمتری جهت اجرای سیستم لوله‌کشی نیاز دارند.
• نصب ساده، انعطاف‌پذیر و اشغال فضای کم از مزایای فن کویل است.
• بهترین فن کویل‌ها سرمایش و گرمایش محیط را به طور یکنواخت تامین می‌کنند.
• یکی از مهمترین مزایای فن کویل قابلیت کنترل آن، و تجربه دماهای مختلف در هر بخش است.
• سرمایشی و گرمایشی بودن فن کویل برقی و قابلیت استفاده در تمام فصول از مزایای فن کویل است.
• یکی دیگر از مزایای فن کویل هزینه پایین نگهداری از آن در مقایسه با سیستم‌های سرمایش و گرمایش مرکزیست.

معایب فن کویل چیست؟

فن کویل هم مانند سایر وسایل سرمایشی و گرمایشی، علاوه بر مزایا، معایبی هم دارد. حالا که متوجه شدید فن کویل چیست و با انواع آن و مزایای استفاده از آن هم آشنا شدید لازم است که برای تصمیم گیری نهایی، معایب آن را هم بشناسید.

• نیاز به نگهداری (و گاهی تعمیر) زیاد، از مشکلات فن کویل است.
• فیلتراسیون هوا در صورت استفاده از فیلترهای راندمان کم، مناسب نیست .
• در مناطق شرجی، اگر رطوبت زدایی توسط هواساز مرکزی انجام نشود، کنترل رطوبت و مقدار هوای تازه ورودی خوب نیست.

در این محتوا به توضیح اینکه فن کویل چیست پرداختیم و علاوه بر شرح نحوه عملکرد، مزایا و معایب آن برای شما توضیخ دادیم که انواع فن کویل چیست. امیدواریم که با خواندن این محتوا، بهترین دستگاه را انتخاب کنید. شما می‌توانید جهت نصب، سرویس و تعمیر فن کویل، از متخصصین "خدمت از ما" کمک بگیرید.