انواع کمپرسور یا موتور کولر گازی

کمپرسور یا موتور کولر گازی، از جمله قطعاتی است که در خنک سازی و جریان هوای خنک در محیط، نقش اساسی دارد؛ به همین دلیل آشنایی با انواع کمپرسور کولر گازی و تاثیر آن بر عملکرد دستگاه، از پر اهمیت ترین موارد در سرویس و تعمیر این وسیله سرمایشی است. 

موتور کولر گازی از قطعات وابسته و مهم تشکیل شده است. در این محتوا، به بررسی نحوه عملکرد موتور کولر گازی و توضیح انواع کمپرسور کولر گازی همراه با مزایا و معایب آن می‌پردازیم.

کمپرسور یا موتور کولر گازی چیست؟

در واقع کمپرسور کولر گازی، همان موتور کولر گازی است که به قلب این دستگاه معروف است. وظیفه آن دریافت گاز مبرد از اواپراتور و انتقال آن به کندانسور و گردش گاز در مدار کولر گازی است. کمپرسورهای کولر گازی، بر اساس نوع گاز، قدرت و عملکرد انواع مختلفی دارند.

نوع و قدرت موتور کولر گازی، یکی از مهمترین پارامترهایی است که باید در هنگام خرید این دستگاه مورد توجه قرار گیرد. نوع کمپرسور، هم در قیمت آن تاثیرگذار است و هم در هنگامی که نیاز به تعمیر کولر گازی پیدا کنید، در نوع خدماتی که ارائه می‌شود، نقش بسزایی دارد. در نتیجه آشنایی با انواع کمپرسور کولر گازی در انتخاب این وسیله سرمایشی یک کمک بزرگ به شمار می‌آید. 

علاوه بر این، تمامی تعمیرکاران حرفه‌ای کولر گازی باید اطلاعات جامعی در مورد انواع کمپرسور اسپلیت داشته باشند، زیرا برای نصب اسپیلیت به تمامی جزئیات نیاز است. از طرف دیگر شناخت انواع کمپرسور کولر گازی به نوبه خود روی مکان نصب، میزان تنظیم دما و تعداد دفعات سرویس کاری و ... تاثیر دارد.

انواع کمپرسور کولر گازی

به نقل از منبع معتبر CompressorsUnlimited، به طور کلی کمپرسور‌های اسپلیت به 5 نوع مختلف تقسیم می‌شوند که 3 مدل از ‌آن‌ها در ایران رایج هستند. هر کدام از این کمپرسورها ویژگی‌های خاص خود را داشته و قیمت و نحوه تعمیر آن‌ها نیز متفاوت است.

بسیاری از برندهای مطرح تنها از یک نوع کمپرسور برای ساخت کولرگازی استفاده می‌کنند. برخی از برندها نیز، انواع کمپرسور کولر گازی را مورد استفاده قرار می‌دهند و قیمت‌های مختلفی بر روی آن می‌گذارند.

این 3 مدل کمپرسور کولر گازی عبارتند از:

• کمپرسور پیستونی
• کمپرسور روتاری
• کمپرسور مارپیچی (اسکرال)

تفاوت‌ها و نحوه عملکرد هر کدام از این کمپرسورها باعث شده برخی در مناطق گرمسیر و برخی دیگر در مناطق سردسیر مورد توجه قرار گیرند که به این موارد نیز اشاره خواهیم کرد.

کمپرسور کولر گازی پیستونی

همانطور که از اسم این نوع کمپرسور نیز مشخص است، عملیات لازم جهت کمپرس کردن گاز در کولر گازی توسط یک پیستون و سیلندر انجام می‌شود. این نوع کمپرسور اسپلیت عملیاتی مشابه سیستم احتراق خودرو دارد. البته در اینجا احتراقی ایجاد نمی‌شود.

عملیات تراکم و انتقال گاز مبرد به این گونه است که با حرکت رفت و برگشت پیستون، مقداری از گاز مبرد به داخل سیلندر هدایت می‌شود و سپس پیستون به پایین حرکت کرده مبرد را متراکم می‌کند و با فشار زیاد به داخل سیستم کولر گازی می‌فرستد. 

این نوع کمپرسور، یکی از قدیمی‌ترین انواع موتور کولر گازی است که مورد استفاده قرار گرفته است و هنوز نیز کاربردهای خاص خود را دارد. 

قدرت بالا و عمر زیاد این نوع از کمپرسور کولر گازی باعث شده است که از آنها در در مناطق گرمسیر، مثل جنوب یا قسمت‌های مرکزی ایران بیشتر استفاده شود. موتور پیستونی کولر گازی که به آن موتور سنگین هم می‌گویند، مزایا و معایب زیر را دارد. 

مزایای موتور پیستونی کولر گازی

• قیمت مناسب آن نسبت به سایر موتورهای کولر گازی
• توانایی تحمل دمای بالا؛ به همین دلیل از این نوع کمپرسور در مناطق گرم استفاده می‌شود.
• کاربرد وسیع آنها در انواع صنایع
• این نوع کمپرسور، با انواع گازهای مبرد سازگاری دارد.
• وجود تعداد بالای تعمیرکار متخصص این نوع کمپرسور

معایب کمپرسور پیستونی کولر گازی

این نوع موتور کولر گازی، در کنار مزایایی که دارد، دارای عیب‌هایی نیز هست. عیب خاصی که می‌توان برای این نوع کولر گازی نام برد، صدای آن و سایر مواردی است که در زیر بیان شده است:

• صدای زیاد آن: به صورت کلی، کولر گازی که کمپرسور پیستونی داشته باشد صدای زیادی تولید می‌کند، که البته انجام سرویس کولر گازی به صورت دوره ای، از صدای آن می‌کاهد.
• مصرف بالای آن نیز از دیگر معایب موتور پیستونی کولر است. مصرف برق کولر گازی چقدر است؟
• دارای راندمان و انرژی پایینتر نسبت به سایر موتورها است.

کمپرسور کولر گازی مدل روتاری

کمپرسورهای روتاری، دستگاه‌هایی هستند که تمامی عملیات مکش مبرد و فشرده سازی را با استفاده از تیغه‌هایی انجام می‌دهند که به صورت دایره وار (360 درجه)، در شیارهای خاص خود چرخش پیدا می‌کنند. نحوه کار این نوع از کمپرسور کولر گازی به این صورت است که گاز مبرد از طریق یک دریچه به داخل کمپرسور مکش می‌شود.

زمانی که مبرد وارد فضای کمپرسور روتاری می‌شود، توسط تیغه‌هایی که با سرعت در حال چرخش هستند به سمت قسمت خروجی فرستاده شده و کمپرس می‌شوند. در واقع فشار ایجاد شده توسط هدایت پره یا تیغه‌ها، باعث فشرده شدن مبرد و انتقال با فشار بالا به سیستم می‌شود.

با توجه به نوع ساختار کمپرسور روتاری کولر گازی، عملکرد آن در مناطق سردسیر و مرطوب بهتر است. در نتیجه بیشتر این نوع کولر گازی را در غرب و شمال ایران می‌یابیم. از این نوع کمپرسور با نام هایی مثل موتور خوشه ای، موتور موشکی و موتور دراز نیز یاد می‌شود.

مزایای موتور کولر گازی روتاری

این نوع کمپرسور به نسبت کمپرسور پیستونی دارای مزایای زیر است:

• صدای کمتر نسبت به کمپرسور پیستونی
• مصرف بهینه نسبت به موتور پیستونی
• راندمان بالاتر نسبت به موتور کولر گازی پیستونی

معایب کمپرسور کولر گازی روتاری

• هزینه تعمیرات بیشتر، نسبت به کمپرسور پیستونی
• نسبت به سایر کمپرسورها، ظرفیت پایین تری دارد (حدود 18 کیلو وات)

اسکرال، یکی از انواع کمپرسور کولر گازی

یکی از جدیدترین و به‌روز ترین انواع کمپرسور کولر گازی، نوع اسکرال است، که به آن، کمپرسور مارپیچی نیز می‌گویند. دو مارپیچ درون این نوع کمپرسور وجود دارد که بر خلاف یکدیگر حرکت می‌کنند و همین حرکت باعث فشرده شدن گاز کولر گازی می‌شود.

 در واقع یکی از کمپرسورها ثابت و دیگری حرکت می‌کند؛ اما نحوه قرارگیری به گونه‌ای است که یکی برخلاف دیگری حرکت می‌کند. این حرکت به گونه‌ای تعبیه شده است که هم مبرد را فشرده می‌کند و هم آن را به سمت خروجی هدایت می‌نماید.

این مارپیچ حلزونی کمترین سر و صدا را ایجاد می‌کند، مصرف برق پایینی دارد و به صورت کلی راندمان بسیار بالایی از خود نشان می‌دهد. از کمپرسور اسکرال بیشتر برای کولرهای گازی بزرگ و ظرفیت زیاد استفاده می‌شود. در زیر به طور خلاصه مزایا و معایب این نوع موتور کولر گازی را شرح داده‌ایم.

مزایا کمپرسور اسکرال کولر گازی

• عمر بالاتر  
• دارای صدا و لرزش کمتر نسبت به سایر کمپرسورها، به خصوص نوع پیستونی آن است.
• مصرف کمتر و بهینه انرژی (حدود 25 تا 30 درصد کمتر از کمپرسور پیستونی)
• ابعاد کوچکتری دارد و فضای کمتری را اشغال می‌کند.

معایب موتور کولر گازی اسکرال

• قیمت بالا آن نسبت یه سایر مدل‌ها
• نصب آن نیاز به تعمیرکار و نصاب دارد. بیشتر بخوانید: برای نصب کولر گازی چه چیزهایی لازم است؟
• به دلیل قطعات متحرک کمتر، آسیب پذیری کمتری دارد. آسیب پذیری آن در صورت عدم سرویس و روغن کاری بیشتر است.

کدام کمپرسور کولر گازی بهتر است؟

کمپرسورهای روتاری و اسکرال در ببین کمپرسورهای کولر گازی کارآمدترین هستند. آنها قادرند در شرایط محیطی بسیار گرم نیز خنک‌ترین هوا را تولید کنند و سروصدای کمی داشته باشند.

در جدول زیر انواع کمپرسور کولر گازی و تفاوت‌های آن ارائه شده است:

تشخیص قدرت کمپرسور کولر گازی

برای تشخیص مناسبترین قدرت کمپرسور کولر گازی، از معیاری به اسم BTU استفاده می کنند. در واقع این معیار نشان می‌دهد با توجه به فضا و مساحتی که دارید، نیازمند اسپلیت با چه ظرفیت و قدرتی هستید؛ و بعد از مشخص شدن آن، قادر به انتخاب و تشخیص مناسبترین کمپرسور با قدرت مشخص هستید. هرچه عدد BTU بالاتر باشد، نشان دهنده بالاتر بودن میزان خنک کنندگی اسپلیت است. 

انتخاب کولر گازی با قدرت موتور مناسب با فضا، از آن جهت اهمیت دارد که، بیشتر بودن ظرفیت موتور کولر گازی نسبت به فضا، باعث افزایش مصرف انرژی و هزینه های شما می‌شود و کمتر بودن آن باعث فرسودگی و تحلیل زودهنگام قطعات می‌شود.پیشنهاد می‌کنیم هزینه نصب کولر گازی آشنا شوید. 

انواع کمپرسور کولر گازی، از نظر قدرت

به طور کلی، موتور کولر گازی در بازار بر اساس قدرت خنک کنندگی، به سه دسته کلی به شرح زیر تقسیم می‌شود:

• کمپرسور T1 : از این نوع موتور کولر برای مناطق معتدل و نیمه معتدل، مثل شمال کشور استفاده می‌کنند و دارای قدرت خنک کنندگی کمتری است. این نوع کمپرسور در بازار به موتور سبک نیز معروف است.
• کمپرسور T2 : از موتور T2 برای مناطق آب و هوایی خنک و سردسیر استفاده می‌شود، که در این مناطق بیشتر از حالت گرمایشی کولر گازی استفاده می‌شود.
• کمپرسور T3 : از این نوع موتور، که قدرت خنک کنندگی بسیار زیادی دارد، برای مناطق گرمسیری مثل جنوب کشور استفاده می‌شود و به موتور سنگین معروف هستند.

موارد تاثیرگذار در انتخاب انواع کمپرسور کولر گازی

برای انتخاب نوع کولر گازی، باید قبل از هر چیز، به منطقه محل زندگی خود توجه کنید و با توجه به مواردی که در بالا توضیح دادیم، موتور کولر گازی مناسب با یکی از سه کلاس آب و هوایی را انتخاب کنید.

اگر در مناطق گرمسیر زندگی می‌کنید، کمپرسور مدل پیستونی بیشتر کاربرد دارد. در نتیجه تعمیرکار بیشتری نیز در این مناطق وجود دارد و بهتر است شما نیز از مدل پیستونی استفاده کنید. برای مثال جهت نصب کولر گازی در اصفهان بهتر است از مدل پیستونی استفاده شود، البته که مدل‌های جدید کارایی بیشتر و هزینه برق کمتری به همراه دارند.

در مناطق سردسیر نیز استفاده از کولر گازی با کمپرسور روتاری توصیه می‌شود. البته اگر با هزینه بیشتر مشکلی ندارید و برای فضاهای بزرگ نیاز به کولر گازی داشته باشید، کولر گازی با کمپرسور اسکرال نیز گزینه مناسبی است. برای مناطقی مانند کرج یا هر شهر دیگر کافیست نصاب کولر گازی کرج یا شهر مورد نظر را در خدمت از ما درخواست کنید. 

سوالات متداول

• آیا کمپرسور، همان موتور کولر گازی است؟

بله در بین تعمیرکاران به موتور کولر گازی، کمپرسور نیز می‌گویند که دارای انواع مختلفی است.

• انواع کمپرسور کولر گازی چیست؟

به طور کلی سه نوع کمپرسور کولر به نام های پیستونی، اسکرال و روتاری در بازار موجود است که در این محتوا به توضیح هر کدام و مزایا و معایب آنها پرداخته‌ایم.

• تفاوت کولر گازی موتور سنگین و موتور سبک چیست؟

کولر گازی موتور سنگین، که همان موتور T3 است، قدرت بالاتری دارد و مناسب آب و هوای گرمسیر است؛ اما موتور سبک که به آن موتور T1 هم می‌گویند، دارای قدرت پایینتر و مناسب آب و هوای معتدل و نیمه معتدل است.

در این محتوا شما را با انواع کمپرسور و یا موتور کولر گازی آشنا کردیم و از مزایا و معایب هر یک گفتیم. فراموش نکنید که برای انتخاب انواع کمپرسور کولر گازی حتما شرایط آب و هوایی محیطی که وسیله سرمایشی در آن نصب و راه اندازی می‌شود را در نظر بگیرید.

از آنجایی که کمپرسور کولر گازی، نقش پررنگی در عملکرد بهینه و مطلوب این دستگاه دارد، بنابراین در هنگام سرویس و تعمیر کولر گازی حتما به وضعیت این قطعه توجه ویژه داشته و برای تعمیر آن از افراد متخصص راهنمایی بخواهید.