گچبری ساختمان؛ معرفی سبک‌ها و خدمات گچ بری
گچبری عمری به درازای اهرام مصر دارد، شاید حتی طولانی‌تر. تکنیک و هنری که اکنون به شکل گچبری ساختمان در آمده است، در جای جایِ دنیا به روش خاصی کاربرد داشته.
چرا که نه؟ گچ به شدت شکل‌پذیر است، چسبندگی خوبی دارد، رنگ آن برای کارهای ساختمانی عالیست، در دسترس است، قیمت مناسبی ندارد و ... به همین خاطر است که گچ بری ساختمان هیچوقت کمرنگ نشده، بلکه در کنار سایر مصالح جدید همواره در حال تکامل است.
مطلب پیش روی شما یک راهنمای کامل درباره گچبری و انواع خدمات آن است. چنانچه در شرف بازسازی یا نوسازی ساختمان‌تان هستید، یا اینکه صرفا درباره چندوچون و خدمات گوناگون گچبری ساختمان سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.
اگر هم تصمیم‌تان قطعی است و درنگ را جایز نمی‌بینید! با فشردن دکمه زیر می‌توانید به برترین متخصصان این حوزه در شهرتان دسترسی پیدا کنید، رایگان از آنها قیمت بگیرید، و فرد مدنظر را برای پروژه‌تان استخدام کنید.
گچبری چیست؟
به عنوان یکی از زیرشاخه‌های معماری، گچ بری هنر بریدن، کندن و طراحی روی گچ است. همان‌طور که تا حالا بارها دور و برتان دیده‌اید، این هنر تقریبا در هرجایی قابل اجراست و زیبایی آن را دوچندان می‌کند. گچبری سقف و دور لوستر، دیوارها، ستون‌ها، دور شومینه و ... از جمله رایج‌ترین گچ بری‌هاست.
جالب است بدانید که در ایرانِ قدیم، گچبری معمولا هنری اشرافی تلقی شده، و بیشتر در خانه ثروتمندان اجرا می‌شد. به دلیل ارادتِ آن زمان به مکان‌های مذهبی، مسجدها هم با این هنر تزئین می‌شدند.
ابزار گچبری چیست؟
گچبری ساختمان ابزارهای و ساده و بی‌آلایشی دارد، درست مانند ماهیت همین هنر. با این وجود، استفاده از آنها آموزش می‌خواهد و تخصص.
همچنین بد نیست بدانید که بیشتر ابزارهایی که در ادامه معرفی می‌کنیم در روش دستی به کار می‌روند، و برای گچبری پیش ساخته چندان کاربرد ندارند.
- دمبر: دمبر یک ابزار نوک‌تیز و برنده است که برای بریدن گچ به‌کار می‌رود. استفاده از برخی ابزارهای گچ بری دستی یک کار تخصصی است و دمبر یکی از آنهاست. مهارت استفاده از این ابزار زیبایی نهایی طرح و نقش را مشخص می‌کند.
- وردنگی: نوعی قلم است که برای خط انداختن روی گچبری سقف و ... به‌کار می‌رود. پس از خط انداختن روی گچ با وردنگی، می‌توان به‌سادگی آن را برش داد.
- قلم بومگرد: قلم بومگرد وسیله طراحی روی گچ بری ساختمان است، و با آن می‌توان لبه‌های گرد و قاشقی را روی گچ ایجاد کرد.
- گلویی (حاشیه): این ابزار در سبک‌های مدرن و کلاسیک بسیار کاربرد دارد. گلویی بیشتر در حاشیه‌های دیوار، کنج‌ها و زاویه‌ها به‌کار رفته، و از ترک خوردن آنها جلوگیری می‌کند.
- دندان موشی (کنگره): دندان موشی طرح‌هایی کوچک، منظم و یکدست است که معمولا در گچبری ساختمان برای تزئین حاشیه به‌کار می‌رود.
- قاب: استفاده از قاب‌های آماده در دکوراسیون داخلی بسیار رایج اشت، و قابلیت نصب روی دیوارها، ورودی‌ها و سقف را دارد.
- کربل (منقاره): این وسیله برای تزئین سرستون‌ها و گچبری‌های طاقچه‌ای به‌کار می‌رود.
- بومخوار: بومخوار برای تمیز کردن زمینه کار و بوم گچبری ساختمان استفاده می‌شود.
انواع سبک گچبری ساختمان
دو سبک مهم داریم: مدرن و سنتی (کلاسیک). اجازه دهید کمی بیشتر درباره آنها توضیح دهیم:
گچبری کلاسیک یا سنتی
همان‌طور که حدس می‌زنید، این سبک پر است از طرح و نقش و رنگ. مجلل‌ترین سقف‌ها با درخشان‌ترین چلچراغ‌ها و لوسترها، گچبری کلاسیک دارند. در کنار جزئیات زیاد، استفاده از رنگ‌های درخشانی مانند طلایی، قرمز، سبز و ... هم از پایه‌های این سبک خیره‌کننده است؛ طوری که گویی تلاش می‌کند تداعی‌کننده یک باغ برین باشد.
به دلیل همین ظرافتی که از آن صحبت می‌کنیم، گچبری کلاسیک، اگر قرار باشد به صورت دستی توسط استادکار انجام شود، بسیار پرهزینه خواهد بود. البته منظورمان این نیست که باید قید گچبری ساختمان در این سبک را بزنید.
خود گچ بری سنتی هم سبک‌ها و روش‌های گوناگونی برای اجرا دارد که این مشکل را حل می‌کند. نهایتا اگر هم همچنان هزینه به نظر بالا بود، می‌توان سراغ نمونه‌های پیش ساخته رفت که در تنوع بی‌نظیرند.
منظورمان از سبک‌های گچبری سنتی اینهاست:
گچبری معرق
در این سبک، پیش از سفت شدن ملات گچ رنگی آن را به شکل دلخواه می‌برند. سپس قطعات را کنار هم قرار می‌دهند، و پشت آن ملات گچ می‌ریزند تا یکدست شود.
در آخر هم قطعه با دوغاب به محل مدنظر چسبانده می‌شود. نمونه گچبری ساختمان به این سبک در امامزاده مشهد اردهال کاشان و محراب مسجد میدان ساوه موجود است.
گچ بری لایه‌ای
اینجا گچکار یک لایه گچ کشته را در محلی که با گچ زیرسازی شده است، می‌کشد و به همین ترتیب لایه‌های بعد را روی آن می‌کشد.
گچ بری ساختمان به این روش وقتی کاربرد دارد که بخواهیم نتیجه چندرنگ باشد. چون وقتی اجرای لایه‌ها (هرکدام یه یک رنگ) تمام شود، گچکار آن را تراش می‌دهد تا طرح نهایی اصطلاحا "در بیاید".
گچبری تخمه‌بری (تخمه‌کن)
این سبک یک پیش‌نیاز بسیار بسیار مهم دارد: گچ سفید و نرم. گچبری ساختمان به این روش بسیار زیباست، و نقش‌ها و رنگ‌های خلق شده با آن دوام مطلوبی دارند.
برای کار هم گچ غربال‌شده با آب مخلوط می‌شود تا خمیری نرم و یکدست به دست بیاید. این خمیر زمینه تخمه‌بری است و روی دیوار اعمال می‌شود تا صاف و یکدست شود.
گچبری کلوخی (لکه)
گچبری کلاسیکِ دوران قاجار (به ویژه دوران ناصری) به همین سبک است؛ مثل نمونه‌های کاخ بادگیر تهران یا کاخ الماس. خاستگاه این سبک از گچبری ساختمان غرب است. در نتیجه طرح‌های آن ایرانی نیست و بسیار هم برجسته است.
گچبری هشته (برهشته)
هشته یا برهشته یعنی بیرون‌آمده و برجسته. به همین خاطر، گچ بری‌های این سبک از زمینه فاصله زیادی دارند. این سبک متعلق به پیش از اسلام است، و نمونه‌های فاخرش را در آثار دوره‌های رازی و آذری مانند محراب الجایتو مسجد جامع اصفهان می‌توان دید.
گچبری مدرن
در بیشتر پروژه‌های امروزی، گچبری ساختمان به سبک مدرن انجام می‌شود. این رویکرد گل و مرغ‌های سنتیِ ایرانی را ندارد. به جای آن، گچبری مدرن تنها خطوط صاف و منحنی دارد، که نهایتا به طرح‌هایی ساده اما فوق‌العاده شیک منتهی می‌شود.
برخلاف گچ بری ساختمان به سبک کلاسیک، سبک مدرن علاوه بر زیبایی، کارایی هم دارد. مثلا می‌توان از آن برای پوشش و پنهان‌کردن فضاهای مدنظر استفاده کرد. همچنین، می‌توان گچبری مدرن را با نورپردازی تلفیق کرد. هزینه آن هم کمتر است و سریع‌تر اجرا می‌شود.
علاوه بر اینها، گچ بری مدرن مانند مدل‌های سنتی به سقف پذیرایی محدود نمی‌شود، و می‌توان آن را در اتاق خواب و سایر فضاها هم دید و پیاده کرد. گچبری مدرن به دو شکل اجرا می‌شود:
- در حین ساخت یا بازسازی دیوار و سقف
- با نصب قطعات گچبری پیش ساخته؛ این قطعه‌ها در بازار موجودند. تنها باید مدل و اندازه مدنظر را انتخاب و بعد نصب‌شان کرد.
روش‌های اجرای گچ کاری چیست؟
همان‌طور که با مطالعه بخش‌های پیشین می‌توانید حدس بزنید، گچ بری ساختمان به دو روش انجام می‌شود: به صورت دستی یا با قطعات پیش ساخته.
گچبری ساختمان به روش دستی
در این روش گچکار میزان دقیقی از گچ و آب را با هم ترکیب می‌کند. سپس، اسکلت اصلی کار را با استفاده از این خمیر انعطاف‌پذیر و دست‌هایش شکل می‌دهد. پس از آن هم گچ را با استفاده از ابزار گچبری (که در ادامه معرفی‌شان کرده‌ایم) شکل می‌دهد.
کیفیت مواد اولیه و البته سرعت عمل و مهارت گچکار اینجا بسیار مهم است. چون اگر گچ سفت شود، دیگر نمی‌توان به خوبی روی آن کار کرد. همان‌طور که بالاتر گفتیم، گچ بری ساختمان به این شکل هزینه بالایی دارد و زمان بیشتری هم می‌برد. اما نتیجه نهایی کارِ دست، یک اثر هنریِ واقعی و بسیار ارزشمند خواهد بود.
گچبری پیش ساخته (گچبری آماده)
در بحث گچ بری ساختمان، دو محصول هستند که گچبرها زیاد از آنها استفاده می‌کنند: پلی اورتان و پلی استایرن. این دو در گچبری پیش ساخته کاربرد دارند و نه تکنیک‌های دستیِ این هنر.
شاید نام گچبری پلی یورتان به گوش‌تان خورده باشد. این قطعه‌های پیش ساخته از جنس گچ، پلی یورتان و فوم فشرده پلی استایرن هستند که در قالب‌های مخصوص ساخته می‌شوند.
خود پلی اورتان یا پلی یورتان یک محصول پلیمری است که به دلیل مقاومت، انعطاف، قیمت مناسب و رنگ‌پذیری در ساخت قطعات گچبری آماده کاربرد زیادی دارد. پلی استایرن هم محصولی پلیمری است که به خاطر وزن کم و عایق بودن در برابر رطوبت، حرارت و صدا، در ساخت صفحات گچی به کار می‌رود.
اجرای گچبری ساختمان به این روش چند مزیت مهم دارد، برای نمونه:
- به سرعت و به راحتی (روی انواع سطوح) اجرا می‌شود
- رنگ‌پذیر است و می‌توان آن را با نورپردازی ترکیب کرد
- با وجود وزن کم، استحکام و ماندگاری بالایی دارد
- قیمت آن معقول و اقتصادی است
البته گچ بری پیش ساخته همچنان در برابر رطوبت رویین‌تر نیست. موردی که از ایرادات آن محسوب می‌شود.
گچ بری در چه بخش‌های از ساختمان کاربرد دارد؟
هرجا که شما بخواهید. آشپزخانه، پذیرایی نشمین و غیره روی سقف، دیوار، ستون و ...! شاید تنها محدودیت گچکاری در محیط‌های مرطوب باشد. چون همان‌طور که می‌دانید، گچ و رطوبت آب‌شان با هم در یک جوی نمی‌رود. البته که قطعات مدرن و محصولات پلیمری این چالش را تا حد زیادی مرتفع می‌کنند.
اخیرا گچبری ساختمان به پای ثابت سقف‌های کاذب و نورپردازی‌های مخفی هم تبدیل شده است، و بیشتر از هر زمان دیگری کاربرد دارد. موضوعی که باید به آن توجه کرد، تناسب طراحی و حجم گچ بری برای هر فضاست.
مثلا مطمئنا گچکاری‌های پذیرایی باید با نمونه‌های کارشده در اتاق خواب متفاوت باشد. هماهنگی کلیِ سبک و طرح گچبری‌ها در بخش‌های مختلف خانه و دکور آن هم که قانون ثابت اینکار است.
خدمات گچ بری شامل چه می‌شود؟
تیم‌ها و متخصصانی که در این حوزه فعالیت می‌کنند، می‌توانند گچکاری را به تمام سبک‌ها در تمامی اتاق‌ها و بخش‌ها انجام دهند. خودِ این تیم‌ها، خدمات خود را در چنین دسته‌بندی‌هایی معرفی می‌کنند:
گچبری دیوار
این خدمات بیشتر برای دیوارهای پذیرایی و به صورت کلاسیک انجام می‌شود؛ مثلا با گل‌های ظریف دور قاب دیوار یا کنج دیوار (سینی کنج) به صورت متقارن. راهروها و راه‌پله‌های هم کاندیدهایی بسیار عالی برای گچبری دیوار هستند.
طرح‌های مدرن (مثلا نقوش هندسی) یا وسیع‌تر هم کاملا اجراشدنی هستند. حتی می‌توانید ایده‌های خودتان را با تیم گچبری ساختمان در میان بگذارید تا اجرا شود. نمونه‌های یونانی و فرانسوی هم پرطرفدارند.
گچبری دیوار اخیرا در اتاق خواب‌ها هم زیاد دیده می‌شود. در هر حالت، تکمیل‌کننده این گچکاری‌ها نورپردازی صحیح و اصولی است، موضوعی که زیبایی این هنر را چندبرابر خواهد کرد.
گچبری سقف
گوشه‌های دیوار، اطراف لامپ‌ها و لوسترها و حاشیه‌های سقف همگی با گچبری سقف، چه کلاسیک یا مدرن و چه دستی یا پیش ساخته، چندپله زیباتر می‌شوند. اگر آن را با نور مخفی ترکیب کنید، نتیجه شگفت‌انگیزتر هم خواهد شد.
مانند مورد قبل، گچبری سقف پذیرایی بیشترین رواج را دارد. اما حالا آن را در بخش‌های دیگر هم می‌بینیم، به خصوص طرح‌های مدرن و هندسی را. اجرای گچ بری ساختمان روی سقف تنها اهداف زیبایی‌شناسی ندارد. بلکه برای حذف فضای یکپارچه‌ی سقف و جدا کردن سقف از دیوار بسیار محبوب است.
برای آنکه تزیین سقف از دیوارها متمایز شود، می‌توان رنگ متفاوتی را برای گچبری سقف در نظر گرفت. نکته مهم اینجاست که هرچه ارتفاع سقف خانه کمتر باشد، باید از طرح‌های ساده‌تر استفاده کرد.
گچ بری کلاسیک و نئوکلاسیک
گچبری کلاسیک با اشکال، خطوط و نقش‌های شلوغی شناخته می‌شوند که هیچ محدودیتی را نمی‌شناسند. سر و بدنه ستون‌ها، سقف‌ها، دیوارها، راهروها و ... همه با طرح‌های کلاسیک شکوه عجیبی بهم می‌زنند. گچبری کلاسیک علاوه بر منازل، در تالارها، رستوران‌ها، کافه‌ها، عمارت‌ها و سالن‌های تئاتر هم کاربرد زیادی دارد.
گچبری ساختمان به سبک نئوکلاسیک اما همان شکوه قبل را دارد، اما پیچیدگی و شلوغی قالب‌هایش کمتر است. این سبک از کلاسک ساده‌تر است، اما از سبک مدرن هم جزئیات بیشتری دارد.
گچ بری ستون و سر ستون
گچ بری ساختمان برای ستون هم دو دو صورت دستی و پیش ساخته انجام‌شدنی است. خود ستون معمولا چندان طرح پیچیده‌ای ندارد، اما سر ستون‌ها را می‌توان بسیار باجزئیات کار کرد، و با نور مخفی جذاب‌ترشان هم کرد. گچ بری ساختمان برای ستون چند مدل معروف دارد:
- مربع و چندضلعی
- تخت
- گرد و نیم‌گرد
تنوع بی‌نظیر به کنار، گچبری ستون به راحتی قابل ترمیم هم است.
قاب بندی دیوار
قاب بندی مدرن و کلاسیک برای دیوارهای پذیرایی، ناهارخوری و اتاق خواب کاربرد دارد، و گذشته از زیباسازی، باعث می‌شود ارتفاع دیوار بلندتر به نظر برسد. البته این تکنیک در فضاهای اداری و تجاری هم به کرات اجرا می‌شود.
قاب بندی را می‌توان ساده رها کرد، یا اینکه طبق سلیقه شما رنگ شود. در این صورت حتما کنتراست را رعایت کنید تا زیبایی گچبری دیوار حداکثر شود. جلوه اصلی قاب بندی با تابلوهای نقاشی، نقاشی‌های دیواری، کاغذ دیواری و پتینه‌کاری است، و به شدت فضا را زیبا خواهد کرد. همه اینها با هزینه‌ای بسیار معقول برای گچ بری ساختمان.
گچبری گلویی
از نظر فنی، گچبری گلویی به معنی محافظت از دیوارها و سقف‌ها در برابر فرسودگی به کمک گچ است. در این تکنیک، گچکار فضای موجود بین بین سقف و دیوار (گوشه‌ها و کناره‌ها) را گچکاری می‌کند.
اینکار هم فضا را تزئین می‌کند، هم سقف و دیوار را به زیباترین شکل ممکن از هم جدا می‌کند، هم جلوی ترک خوردن قسمت کنج را می‌گیرد. گچبری گلویی را می‌توان در لبه نور مخفی هم اجرا کرد. فقط مطمئن شوید که این پروژه‌ها را به دست فرد ماهری می‌دهید.
طرح‌های دندان موشی، ورساچی، تخم مرغی و حصیری از مدل‌های رایج برای اجرای این تکنیک هستند. و مانند سایر مواردی که معرفی کردیم، این گچ بری را هم می‌توان با رنگ‌آمیزی جذاب‌تر و متمایزتر کرد.
سایر خدمات گچ بری ساختمان
- گچبری موتیف برای سقف، دیوار و کنج‌ها که شامل اجرای قطعه‌ای بسیار و کاملا متمایز و زیباست.
- رنگ‌آمیزی و اجرای ورق طلا و نقره برای زیبایی هرچه بیشترِ گچکاری‌ها. البته نقاشی هنری سقف و دیوار هم ارائه می‌شود.
- گچبری دور لامپ‌ها و لوسترها.
- برخی تیم‌های گچبری ساختمان آینه‌کاری روی ستون، دیوار و ... را هم انجام می‌دهند.
چند نکته برای انتخاب گچبری
خدمات گوناگون این حوزه را بررسی کردیم، اما کدام‌یک برای فضای مدنظر شما بهتر است؟ نکات زیر را که به خاطر بسپارید، راحت‌تر می‌توانید تصمیم‌گیری کنید:
- همان‌طور که بالاتر گفتیم، به ارتفاع سقف و حتی دیوار و ستون هم پیش از گچ بری دقت کنید. ارتفاع‌های کوتاه، مساحت‌های محدود و فضاهای کوچک طرح‌های ساده‌تری را می‌طلبند.
- بین گچبری ساختمان و سبک دکور داخلی و لوازم مهمی مثل مبلمان، پرده و فرش‌ها هماهنگی ایجاد کنید.
- گچکاری‌های رنگی درحال حاضر تقریبا منسوخ شده‌اند. اما اگر شما به اینکار و خلق فضایی اشرافی و مجلل علاقه‌مندید، اینجا هم سعی کنید هارمونی بین رنگ و دکوراسیون را فراموش نکنید.
- گچ بری ساختمان هم مانند رنگ دیوارها و دکور روی آرامش و حال و هوای افراد موثر است. مثلا شلوغ کردن دور لوستر و خالی نگه داشتن کناره‌های سقف حس عدم تعادل را به افراد القا می‌کند.
دنبال بهترین متخصصان گچبری ساختمان هستید؟
امیدواریم حالا دید کامل‌تری درباره انواع گچ بری و تغییرات بی‌نظیری که می‌تواند در دکوراسیون ایجاد کند، آشنا شده باشید. هنگام انتخاب مدل گچبری به سلیقه تمام افراد خانواده توجه کنید با طراحان داخلی مشورت کنید، و از بهترین گچکارها برای اجرا کمک بگیرید.
درخواست‌تان را رایگان در بازار بزرگ آنلاین «خدمت از ما» ثبت کنید. از متخصصان نزدیک به خود قیمت بگیرید، نظر مشتریان قبلی و نمونه کارهای آنها را بررسی کنید. و در آخر فرد مدنظر را برای پروژه‌تان استخدام کنید.
متخصص هر کاری را پیدا کنید
