مراحل ساخت سرویس بهداشتی

اگر قصد دارید ساخت سرویس بهداشتی در خانه را خودتان انجام دهید یا نظارت دقیقی روی کار داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم ادامه این راهنما را مطالعه کنید.

با یادگیری مراحل ساخت سرویس بهداشتی، نه تنها از هزینه‌های اضافی جلوگیری می‌کنید، بلکه می‌توانید یک سرویس بهداشتی اصولی و تمیز داشته باشید. اگر می‌خواهید صفر تا صد اجرای سرویس بهداشتی خود را با کیفیت بالا انجام دهید، این مطلب شما را در هر مرحله همراهی می‌کند.

اصول و استانداردهای ساخت سرویس بهداشتی

ساخت سرویس بهداشتی استاندارد مستلزم رعایت دقیق ضوابط فنی است که علاوه بر ایجاد فضای کاربردی و راحت، به بهداشت، ایمنی و صرفه‌جویی در مصرف انرژی و آب نیز توجه دارد. این اصول شامل ابعاد مناسب، ارتفاع نصب تجهیزات، سیستم‌های تاسیساتی دقیق، تهویه مطلوب، انتخاب متریال مقاوم در برابر رطوبت و رطوبت‌زایی و رعایت نکات ایمنی می‌شود.

در مراحل ساخت سرویس بهداشتی در خانه، توجه به این استانداردها اهمیت ویژه‌ای دارد. انتخاب بهترین مکان برای سرویس بهداشتی در خانه، رعایت اختلاف سطح کف سرویس بهداشتی با سالن و اجرای دقیق تاسیسات و تجهیزات، باعث می‌شود فضای شما هم کاربردی‌تر باشد و هم مشکلات رطوبتی و ایمنی به حداقل برسد.

 

ضوابط محل قرارگیری سرویس بهداشتی

• بهترین مکان برای سرویس بهداشتی در خانه جایی است که سرویس بهداشتی روبروی پذیرایی یا نشیمن قرار نگیرد؛
• ترجیحاً سرویس در کنار ورودی یا مجاورت فضاهایی مانند آشپزخانه یا حمام طراحی شود تا هزینه لوله‌کشی کاهش یافته و دسترسی آسان‌تر باشد.
• همچنین، توصیه می‌شود سرویس در نزدیکی فضاهای پرت ساختمانی قرار گیرد و درب آن نباید رو به فضاهای اصلی خانه باز شود.

 

 

ضوابط ابعاد و فضای لازم سرویس بهداشتی

رعایت ابعاد استاندارد سرویس بهداشتی و حمام یکی از مهم‌ترین نکات در طراحی و ساخت این فضاها است.

• حداقل مساحت سرویس بهداشتی ایرانی: حدود 1.3 تا 1.6 متر مربع
  (مثال: 120 × 110 سانتی‌متر)
• حداقل مساحت سرویس بهداشتی فرنگی: حدود 1.5 تا 2 متر مربع
  (مثال: 150 × 120 سانتی‌متر)
• ابعاد مناسب برای معلولین: حداقل 150 × 170 سانتی‌متر
  • فضای داخلی باید به اندازه دایره‌ای با قطر 1.5 متر باشد تا امکان چرخش ویلچر فراهم شود
• ابعاد ایده‌آل برای خانه‌های کوچک: حدود 110 × 155 سانتی‌متر
• حداقل عرض فضای آزاد بین توالت و دیوار یا تجهیزات جانبی: حداقل 60 سانتی‌متر
• ارتفاع استاندارد کف تا سقف: حداقل 2.2 متر (ارتفاع سقف نباید کمتر از 210 سانتی‌متر باشد)

ابعاد پیشنهادی برای پلان‌های مختلف

• سرویس بهداشتی با روشویی، توالت فرنگی و درب رو به داخل: حداقل 120 × 140 سانتی‌متر
• سرویس کامل شامل روشویی، وان، دوش و توالت فرنگی: حدود 215 × 260 سانتی‌متر
• سرویس بهداشتی دو نفره با وان مستقل: حداقل 185 × 350 سانتی‌متر
• حداقل ارتفاع سرویس بهداشتی در شرایط محدود: 210 سانتی‌متر

 

 

ضوابط ابعاد توالت فرنگی و ایرانی

برای اجرای سیستم‌های تأسیساتی استاندارد، ابتدا باید ابعاد استاندارد سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی را در نظر گرفت تا فضای لازم برای نصب لوله‌ها، شیرآلات و تجهیزات فراهم شود.

• ابعاد توالت فرنگی
  • توالت فرنگی در انواع مختلفی تولید می‌شود که ابعاد استاندارد آن اهمیت زیادی در راحتی استفاده دارد. طول کاسه توالت فرنگی معمولاً بین 53 تا 75 سانتی‌متر و عرض آن حدود 50 سانتی‌متر است.
  • ارتفاع نشیمنگاه این نوع توالت معمولاً بین 35 تا 41 سانتی‌متر قرار می‌گیرد و ارتفاع مخزن آب آن نیز بین 50 تا 90 سانتی‌متر متغیر است.
  • همچنین فاصله بین لوله فاضلاب و دیوار در نصب توالت فرنگی باید حداقل 15 تا 20 سانتی‌متر در نظر گرفته شود تا فضای کافی برای نصب و تعمیرات فراهم باشد.
• ابعاد و نصب توالت ایرانی
  • ابعاد پیشنهادی برای توالت ایرانی در نقشه‌های ساختمانی معمولاً 60 در 40 سانتی‌متر است.
  • نصب صحیح توالت ایرانی به نکات فنی و فرهنگی نیز وابسته است؛ از جمله اینکه جهت نصب آن باید به سمت شرق باشد، اما محور طولی توالت نباید دقیقاً به سمت قبله قرار گیرد و باید با زاویه 90 درجه نسبت به جهت قبله نصب شود.
  • فاصله توالت تا دیوار پشت سرویس: حدود 30 سانتی‌متر، فاصله توالت فرنگی تا دیوار جانبی: 15 تا 20 سانتی‌متر
  • همچنین قبل از نصب، عایق‌بندی کامل زیر توالت تا داخل لوله فاضلاب بسیار مهم است تا از نفوذ رطوبت جلوگیری شود.
  • در نهایت، فاصله توالت ایرانی از دیوار و تجهیزات جانبی باید حداقل استاندارد رعایت شود تا امکان استفاده آسان و بهداشتی فراهم گردد.
  • کف توالت نیز باید هم‌سطح با کف کاشی باشد تا آب اضافی در کف جمع نشود و به راحتی به کفشور هدایت شود.

توصیه می‌شود در کنار توالت و روشویی دستگیره‌های حمایتی نصب شود تا در نشستن و برخاستن، خصوصاً برای سالمندان و افراد کم‌توان، تسهیل ایجاد گردد.

 

 

ضوابط درب سرویس بهداشتی

• عرض درب سرویس: حداقل 61 تا 85 سانتیمتر، برای معلولین حداقل 90 سانتی‌متر
• درب باید طوری نصب شود که به سمت فضای اصلی باز نشود.
• ارتفاع درب سرویس بهداشتی نیز نباید از 203 تا 204 سانتیمتر کمتر باشد.

به دلیل رطوبت بالای موجود در سرویس بهداشتی، توصیه می‌شود تا ارتفاع 20 سانتی‌متر از پایین درب، عایق‌کاری انجام شود تا از آسیب‌دیدگی مانند پوسیدگی یا زنگ‌زدگی درب جلوگیری شود

 

ضوابط ارتفاع نصب تجهیزات در سرویس بهداشتی

ارتفاع نصب تجهیزات برای ساخت سرویس بهداشتی استاندارد نیز باید مطابق با اصول فنی رعایت شود. ابعاد استاندارد سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی شامل:

• سرویس ایرانی:
  • ارتفاع لبه توالت از کف حدود 20 تا 25 سانتی‌متر
  • شیر آب در ارتفاع حدود 40 تا 50 سانتی‌متر از کف
• سرویس فرنگی:
  • ارتفاع توالت فرنگی از کف: 40 تا 45 سانتی‌متر
• سایر تجهیزات
  • ارتفاع نصب روشویی: حدود 80 سانتی‌متر از کف (حداکثر 78 در طراحی معلولین)
  • ارتفاع نصب آینه بالای روشویی: 90 تا 110 سانتی‌متر
  • ارتفاع نصب شیرآلات: 100 تا 110 سانتی‌متر
  • ارتفاع نصب فلاش‌تانک: حدود 180 سانتی‌متر بالاتر از کف

 

 

ضوابط کف‌سازی سرویس بهداشتی

• کفسازی سرویس بهداشتی باید سطحی مقاوم، زیبا، قابل شستشو و عایق در برابر رطوبت ایجاد کند.
• برای شیب‌بندی کف از بتن سبک استفاده می‌شود و شیب استاندارد باید حدود 1.5 درصد باشد تا آب به سمت کفشور هدایت شود.
• سیمان‌کاری دیوارها تا ارتفاع 35 سانتی‌متر از کف باید انجام شود تا حفاظت در برابر رطوبت فراهم شود.
• حداقل دو لایه قیرگونی باید با همپوشانی 10 سانتی‌متر و به صورت عمود روی هم اجرا شود.
• زیر سرامیک کف باید ملات به ضخامت حدود 3 سانتی‌متر ریخته شود.
• فاصله بین کاشی‌های کف باید بین 2 تا 5 میلی‌متر باشد تا درزگیری به درستی انجام شود.
• دوغاب‌ریزی باید حداقل 24 ساعت پس از پایان سرامیک‌کاری انجام شود تا استحکام لازم ایجاد شود.
• زیر سنگ توالت ایرانی باید از مصالح نرم مانند ماسه استفاده شود تا از شکستگی جلوگیری شود.
• استفاده از سرامیک با ضریب اصطکاک بالا ضروری است تا کف سرویس لغزنده نباشد و ایمنی تامین شود.
• رعایت اختلاف سطح کف سرویس بهداشتی با سالن بین 5 تا 10 سانتی‌متر جهت جلوگیری از ورود آب و رطوبت به سایر بخش‌ها الزامی است.
• اجرای فاضلاب با شیب مناسب (حداقل 1 تا 2 درصد) برای جلوگیری از برگشت آب و انسداد باید رعایت شود.

 

 

ضوابط شیرالات سرویس بهداشتی

شیرآلات یکی از اجزای مهم در طراحی و اجرای سرویس بهداشتی هستند. انتخاب درست آن‌ها و رعایت نکات نصب، در راحتی استفاده، دوام تجهیزات و جلوگیری از هدررفت آب نقش زیادی دارد.

1. جنس مناسب شیرآلات

• شیرآلات باید از جنس‌های مقاوم در برابر رطوبت و زنگ‌زدگی مانند استیل ضدزنگ یا برنج با روکش کروم انتخاب شوند.
• شیرآلات نامرغوب ممکن است پس از مدت کوتاهی دچار خوردگی یا نشتی شوند.

2. استفاده از مدل‌های کم‌مصرف

• پیشنهاد می‌شود از شیرآلات اهرمی یا اتوماتیک (چشمی) استفاده شود تا مصرف آب کاهش یابد.
• برخی مدل‌ها دارای سیستم ترکیب هوا با آب هستند که باعث کاهش مصرف آب بدون افت فشار می‌شود.

3. ارتفاع استاندارد نصب شیرآلات

• روشویی: شیر روشویی معمولاً در ارتفاع 80 سانتی‌متر از کف نصب می‌شود.
• توالت ایرانی یا فرنگی:  پقلاب نگهدارنده شلنگ در ارتفاع 75سانتی‌متر از کف نصب می‌شود.
• محل نصب شیر آب سرد و گرم برای شلنگ توالت، 50 سانتی‌متر از کف است.

4. امکان دسترسی آسان برای تعمیرات

• نصب شیرآلات باید به‌گونه‌ای انجام شود که در صورت نیاز به تعمیر، بدون آسیب به کاشی‌کاری یا دیوار، امکان دسترسی به اتصالات وجود داشته باشد.
• استفاده از شیر فلکه مجزا برای هر بخش توصیه می‌شود تا هنگام نیاز به تعمیر، بتوان جریان آب را فقط در همان بخش قطع کرد.

5. رعایت اصول آب‌بندی

•  هنگام نصب شیرآلات، استفاده از نوار تفلون یا دیگر روش‌های آب‌بندی الزامی است تا از نشتی جلوگیری شود.

 

 

ضوابط تهویه در سرویس بهداشتی

انتخاب بهترین مکان برای سرویس بهداشتی در خانه باید به‌گونه‌ای باشد که امکان تامین تهویه و نور طبیعی به راحتی فراهم شود.

تهویه طبیعی:

1.  وجود پنجره‌ای با مساحت حداقل 30 درصد از مساحت کف سرویس بهداشتی برای تأمین تهویه طبیعی و جریان هوا.
2. پنجره تهویه یا نورگیر سقفی باید حداقل 0٫18 متر مربع (15٪) از فضای دیوار را پوشش دهد
3. ابعاد حداقل پنجره دستشویی معمولا 45 در 45 سانتی­متر است. به عبارت دیگر حداقل مساحت پنجره 1800 سانتی­متر مربع است.
4. براساس مقررات روشنایی در سرویس بهداشتی، باید از تابش مستقیم نور خورشید به محل چاه‌ها جلوگیری کرد، زیرا نور مستقیم خورشید باعث تشدید و انتشار بوی نامطبوع از این بخش‌ها می‌شود.

تهویه مکانیکی:

1. اگر پنجره نباشد، فن مکانیکی باید طوری نصب شود که هوای داخل سرویس در عرض حدود 10 دقیقه تخلیه شود و کلید آن مستقل یا همراه کلید روشنایی باشد.
2. حداقل ابعاد مناسب برای داکت تأسیسات سرویس بهداشتی، 40×60 سانتی‌متر در نظر گرفته می‌شود. همچنین باید توجه داشت که دیوارهای اطراف داکت که محل عبور لوله‌ها و تأسیسات هستند، باید ضخامت حداقل 20 سانتی‌متر داشته باشند تا استحکام کافی و فضای مناسب برای اجرای لوله‌کشی و نگهداری را فراهم کنند
3. رعایت فاصله مناسب محل تهویه از تجهیزات نصب شده برای بهبود گردش هوا و جلوگیری از تجمع رطوبت ضروری است.
4. نصب سیستم تهویه مکانیکی با قابلیت فعال شدن خودکار از طریق تایمر، حسگر رطوبت یا باز شدن درب پیشنهاد می شود.

 

 

ضوابط نور در سرویس بهداشتی

• سیم‌کشی برق سرویس بهداشتی باید توسط تکنسین‌های حرفه‌ای و مطابق استاندارد انجام شود تا ایمنی و کیفیت رعایت شود.
• کلیدها و پریزها باید در ارتفاع حدود 130 سانتی‌متر از کف نصب شوند.
• فاصله پریزها از روشویی باید حداقل 90 سانتی‌متر باشد تا از تماس با آب جلوگیری شود.
• روشنایی اصلی سرویس بهداشتی معمولاً با چراغ سقفی تأمین می‌شود که فضای داخل را به‌طور کامل روشن کند.
• علاوه بر چراغ سقفی، نصب چراغ‌های متمرکز اطراف آینه باعث افزایش نور و زیبایی محیط می‌شود.
• رعایت این اصول باعث افزایش ایمنی، کارایی و راحتی در استفاده از سیستم برق سرویس بهداشتی می‌شود.

 

 

ضوابط عایق‌کاری و دیوارکشی در سرویس بهداشتی

• سطح دیوار تا حداقل 120 سانتی‌متر از کف در سرویس و 200 سانتی‌متر در حمام باید با کاشی یا مصالح ضدآب پوشش داده شود.
• پس از اجرای عایق کف، اجرای ماهیچه بتنی یا فیله‌کشی برای جلوگیری از شکست عایق ضروری است

 

 

ضوابط متریال‌های مورد استفاده در سرویس بهداشتی

• عایق‌بندی مناسب: استفاده از عایق‌های استاندارد در کف و دیوار برای جلوگیری از نفوذ رطوبت و آسیب‌های ناشی از آب.
• کاشی و سرامیک: نصب کاشی و سرامیک‌های مقاوم در برابر رطوبت و ضد لغزش برای پوشش کف و دیوارها.
• پوشش‌های مقاوم: انتخاب پوشش‌هایی با مقاومت بالا در برابر رطوبت، نفوذ آب و رشد قارچ و کپک؛ مانند رنگ اپوکسی، پوشش‌های ضد قارچ و نانو، و کاشی‌های با بندکشی مقاوم به رطوبت.
• درزگیری: استفاده از درزگیرهای سیلیکونی یا اپوکسی مقاوم به آب برای بندکشی کاشی‌ها جهت جلوگیری از نفوذ آب و ایجاد قارچ در بندها.
• سقف کاذب: نصب سقف کاذب مقاوم در برابر رطوبت و با امکان دسترسی آسان برای تعمیرات تأسیساتی (جنس پیشنهادی PVC یا آلومینیوم)
• درب‌ها: استفاده از درب‌های ضد آب با دستگیره‌های آنتی‌باکتریال یا بدون دستگیره در صورت امکان.
• مصالح ضد زنگ: به کارگیری تجهیزات ساخته شده از استیل ضد زنگ 304 یا آلومینیوم آنودایز شده برای افزایش دوام و مقاومت در برابر رطوبت.
• در صورت امکان استفاده از آلوئک آجر:
  • آلوئک آجر چیست؟ به سوراخ‌ها یا حفره‌های موجود در سطح آجر گفته می‌شود که باعث کاهش وزن، بهبود عایق‌کاری حرارتی و صوتی و صرفه‌جویی در مصالح می‌گردد.
  • استفاده از آجرهای آلوئک‌دار در ساخت دیوارهای غیر باربر سرویس بهداشتی می‌تواند به کاهش انتقال رطوبت و صدا کمک کند.
• عایق صوتی: استفاده از مصالحی مانند پنل‌های صوتی، فوم‌های آکوستیک یا ورق‌های عایق صدا برای کاهش انتقال صوت، به ویژه در ساختمان‌های مسکونی و اداری.

این مجموعه استانداردها به شما کمک می‌کند تا سرویس بهداشتی‌ای بسازید که هم از نظر کاربردی و هم بهداشتی، ایمن و راحت باشد و در عین حال مصرف آب و انرژی بهینه‌ای داشته باشد.

 

 

مراحل ساخت سرویس بهداشتی

ساخت یا بازسازی سرویس بهداشتی یکی از بخش‌های مهم در پروژه‌های خدمات ساختمانی است که باید با دقت و اصول انجام شود تا نتیجه‌ای خوب و بدون مشکل داشته باشید. در این راهنما، تمام مراحل ساخت سرویس بهداشتی را به زبان ساده و مرحله‌به‌مرحله توضیح می‌دهیم تا بتوانید با خیال راحت این کار را انجام دهید یا بر آن نظارت کنید.

صفر تا صد اجرای سرویس بهداشتی:

• مرحله 1: آماده‌سازی فضا
• مرحله 2: لوله‌کشی آب و فاضلاب
• مرحله 3: زیرسازی برای عایق‌کاری
• مرحله 4: عایق‌کاری
• مرحله 5: نازک‌کاری و نصب تجهیزات
• مرحله 6: برق‌کشی و تهویه
• مرحله 7: تست نهایی و تحویل

 

مرحله 1: آماده‌سازی فضا (تخریب، دیوارچینی، نصب قاب، آماده‌سازی تأسیسات)

مرحله اول آماده‌سازی فضا، یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت سرویس بهداشتی است که پایه و اساس کیفیت و دوام نهایی کار را تعیین می‌کند. در این مرحله، محل سرویس تعیین شده، فضای مورد نیاز آماده می‌شود، دیوارها بررسی یا ساخته شده و زیرساخت‌های لازم برای نصب تجهیزات و تأسیسات آماده می‌گردد..

 

 

1. تعیین موقعیت و ابعاد سرویس بهداشتی

• ابعاد سرویس را مشخص کنید؛ حداقل فضای استاندارد: 1.2×1.2 متر.
• مکان دقیق اجزای اصلی (توالت ایرانی یا فرنگی، کف‌شور، روشویی، ورودی درب، محل فلاش‌تانک و شیرآلات) را روی کف و دیوار یا پلان پروژه علامت‌گذاری کنید.
• در ساختمان نوساز، این مرحله طبق نقشه اجرا می‌شود. در بازسازی باید موقعیت‌های قدیمی بررسی و در صورت نیاز اصلاح شوند.

 

2. وضعیت دیوارها را بررسی کنید

الف. اگر دیوار وجود دارد (سرویس قبلاً ساخته شده)

• تمام پوشش‌های قبلی مثل: کاشی، سرامیک، ملات، عایق‌های قدیمی و لوله‌کشی فرسوده کاملاً تخریب شود.
• سطح دیوارها از نظر صاف بودن، تراز بودن و استحکام بررسی گردد. اگر کجی یا ناهمواری وجود دارد، با ملات اصلاحی یا تراز کننده رفع شود.
• در صورت مشاهده زردی روی گچ یا نشانه‌های رطوبت، قبل از اجرای پوشش جدید باید علت آن بررسی و رفع گردد. راهکار برای از بین بردن زردی گچ دیوار شامل برداشتن لایه آسیب‌دیده، خشک‌کردن کامل زیرکار، و اجرای پوشش ضدآب جدید (مثل رنگ آنتی‌باکتریال یا پرایمر ضد‌نفوذ) است.
• اگر قاب فلزی درب از قبل نصب شده، بررسی شود که سالم، زنگ‌نزده و تراز است. در غیر این صورت باید تعویض یا اصلاح شود.

ب. اگر دیوار وجود ندارد (ساخت جدید)

1. با متر، ریسمان کار، گچ و گونیای بنایی، محل دقیق دیوارها را روی زمین مشخص کنید.
2. پس از علامت‌گذاری، دیوارها را با مصالح دلخواه (آجر فشاری، سفالی، لیکا یا بلوک سیمانی) به صورت شاقول و تراز اجرا کنید.
3. هنگام دیوارچینی:
   • فضای درب را از همان ابتدا در نظر بگیرید.
   • قاب فلزی درب را همراه با دیوارها و کاملاً تراز و عمود نصب کنید.
   • فضای عبور لوله‌ها، فلاش‌تانک توکار، هواکش، شیرآلات و کلید پریز را دقیقاً مشخص کرده و جای آنها در دیوار باز گذاشته شود.
4. نصب قاب درب:
   قاب فلزی باید همزمان با اجرای دیوار یا بلافاصله بعد از اتمام دیوارچینی نصب شود.
   • قاب را با تراز افقی و عمودی (شاقول) در محل درب قرار دهید.
   • فاصله‌ی استاندارد از کف سرویس تا لبه پایین درب را 2 تا 3 سانتی‌متر در نظر بگیرید (برای تهویه و خروج احتمالی آب).
   • پشت قاب را با ملات ماسه‌سیمان پر کنید تا کاملاً مهار و ثابت شود.
   • تا زمان خشک شدن ملات، قاب را با گیره، چوب یا قُلاب مهار کنید تا تراز آن تغییر نکند.
5. نصب فلاش‌تانک و اتصالات توکار

• اگر از فلاش‌تانک توکار استفاده می‌کنید:
  • باید قبل از کاشی‌کاری دیوار پشت سرویس ایرانی یا فرنگی نصب شود.
  • چهارچوب نگهدارنده و کاسه مخزن را داخل دیوار قرار داده و با پیچ و بست در جای خود محکم کنید.
  • مطمئن شوید اتصالات ورودی و خروجی در محل مناسب قرار دارند و بعد دور مخزن را با ملات بپوشانید.
• در فلاش‌تانک‌های روکار:
  • فقط لوله‌گذاری آب کافی است، نصب نهایی بعد از کاشی‌کاری انجام می‌شود.

 

 

3. بررسی مسیر لوله‌های تأسیساتی

• پیش از هرگونه کنده‌کاری کف یا دیوار، حتماً بررسی کنید زیر محل مورد نظر لوله برق یا آب وجود نداشته باشد.
• اگر نقشه ندارید، بهتر است با دستگاه تشخیص یا شخص متخصص بررسی شود.
• به‌ویژه محل‌هایی که قرار است کفشور یا توالت نصب شود، نباید روی لوله حساس یا اصلی قرار بگیرد.

 

 

مرحله 2: لوله‌کشی آب و فاضلاب

در این بخش از مراحل ساخت سرویس بهداشتی، زیرساخت‌های مربوط به لوله‌کشی آب سرد، گرم و فاضلاب اجرا می‌شود. اجرای صحیح این مرحله تأثیر مستقیم بر عملکرد طولانی‌مدت سیستم‌های آب و تخلیه دارد.

پیش از نصب لوله‌ها، باید بستر مناسب آماده شود؛ چراکه نصب مستقیم لوله‌ها روی زمین خاکی، احتمال شکستگی، نشست و اشکال در شیب‌بندی را بالا می‌برد.

 

1. آماده‌سازی بستر لوله‌کشی

• زمین خاکی محل نصب لوله‌ها باید صاف و متراکم شود. در صورت وجود خاک نرم یا گودال، خاکبرداری و پر کردن با خاک مناسب یا مصالح غیرقابل نفوذ انجام شود.
• سپس یک لایه بتن مگر یا ملات شفته آهک با ضخامت حدود 5 تا 10 سانتی‌متر روی زمین اجرا می‌شود. این لایه سطحی سخت و یکنواخت ایجاد می‌کند که از نشست و آسیب لوله‌ها جلوگیری می‌کند.

• در همین مرحله باید به اختلاف سطح کف سرویس بهداشتی با سالن توجه شود. اجرای اصولی اختلاف سطح، علاوه بر جلوگیری از برگشت آب، امکان حفظ شیب فاضلاب و نصب صحیح کف‌شور را فراهم می‌سازد.

 

2. نصب لوله‌ها روی بستر

• لوله‌های فاضلاب، معمولاً لوله‌های 110 میلی‌متری برای توالت و 63 یا 75 میلی‌متری برای کفشور و روشویی، روی این لایه قرار می‌گیرند.
• شیب لوله‌ها به سمت خروجی فاضلاب (حداقل 2 درصد) با دقت تنظیم شود.
• اطراف لوله‌ها با ماسه نرم یا ملات مناسب پر و متراکم گردد تا از حرکت و آسیب به لوله جلوگیری شود.

 

 

3. لوله‌کشی آب سرد و گرم

• برای آب سرد و گرم از لوله‌های پنج‌لایه یا پلی‌اتیلن استفاده کنید.
• ورودی شیر روشویی، توالت فرنگی (در صورت نیاز)، شلنگ بیده یا شلنگ توالت و آبگرمکن (در صورت وجود) را پیش‌بینی نمایید.
• مسیر لوله‌ها باید به‌گونه‌ای طراحی شود که دسترسی برای تعمیرات آینده امکان‌پذیر باشد (ترجیحاً روی دیوار اجرا شود، نه داخل کف).

 

 

4. لوله‌کشی فاضلاب

• برای توالت ایرانی یا فرنگی از لوله 110 میلی‌متر استفاده شود.
• برای روشویی و کفشور از لوله 63 یا 75 میلی‌متر بهره بگیرید.
• مسیر لوله‌ها باید با شیب حداقل 2 درصد به سمت خروجی فاضلاب (رایزر اصلی) هدایت شود.
• تمامی اتصالات باید قبل از پوشاندن با ملات، با چسب مخصوص PVC محکم شده و نشتی آنها تست شود.

 

 

5. تست نشتی و صحت اجرا

• پس از نصب لوله‌ها و اتصالات، حتماً نشتی لوله‌ها تست شود و مطمئن شوید اتصالات کاملاً محکم و بدون نشتی است.

 

 

مرحله 3: زیرسازی سطح برای عایق کاری

پس از تکمیل لوله‌کشی آب و فاضلاب و اطمینان از درستی و آب‌بندی آن، نوبت به اجرای زیرسازی می‌رسد. این مرحله بسیار مهم است، چون مستقیماً روی کیفیت عایق‌کاری تأثیر دارد. اگر سطح زیر عایق ناهموار یا ناپایدار باشد، ممکن است قیر یا ایزوگام به‌خوبی نچسبد و بعد از مدتی جدا شود یا نشتی ایجاد کند.

 

1. آماده‌سازی بستر

• پاک‌سازی کامل کف: اول از همه، سطح کف را از هرگونه نخاله، گرد و غبار، تکه‌های سیمان خشک شده یا مصالح باقی‌مانده تمیز کنید. اگر حتی یک تکه سیم یا آجر خرد شده زیر لایه عایق بماند، می‌تواند باعث سوراخ شدن آن شود.
• صاف‌کردن نقاط فرورفته یا بلند: جاهایی که کف نشست کرده یا بالا آمده‌اند را با تخریب موضعی اصلاح کنید. نقاط گود را با ملات پر کرده و کاملاً بکوبید تا هم‌سطح شوند.

 

 

2. اجرای بتن مگر یا ملات خشک

• اگر سطح هنوز خاکی، سست یا متخلخل است، باید یک لایه‌ زیرسازی اجرا شود تا سطحی سخت، صاف و هموار برای عایق‌کاری ایجاد گردد.
• دو نوع گزینه برای زیرسازی وجود دارد:

الف) بتن مگر (برای زیرسازی پایدارتر)

• ترکیب پیشنهادی: سیمان، شن و ماسه با نسبت تقریبی 1: 3: 6
• ضخامت اجرا: حدود 5 تا 7 سانتی‌متر
• این بتن سبک به عنوان بستر یکنواخت و مقاوم برای عایق عمل می‌کند.

ب) ملات خشک ماسه‌سیمان (برای موارد سبک‌تر)

• ترکیب پیشنهادی: یک واحد سیمان به پنج واحد ماسه
• ضخامت اجرا: حدود 3 تا 5 سانتی‌متر
• ابتدا ملات را خشک پخش کرده، سپس با آب‌پاشی و ماله کشی، سطح را متراکم و صاف کنید.

اگر از ملات خشک استفاده می‌کنید، حتماً با ماله سطح رو کاملاً کوبیده و یکنواخت کنید تا بعداً مشکلی در چسبیدن قیر یا ایزوگام پیش نیاید.

 

3. رعایت شیب مناسب کف

• اگرچه در مرحله‌ی عایق‌کاری نیز شیب‌بندی نهایی انجام می‌شود، اما بهتر است از حالا یک شیب حدود 1 تا 2 درصد به سمت محل کفشور در نظر گرفته شود.
• این شیب باعث می‌شود بعداً آب عایق‌کاری به‌درستی تخلیه شده و در گوشه‌ها جمع نشود.

 

 

4. خشک شدن کامل سطح

• بعد از اجرای بتن یا ملات، باید حداقل 24 تا 48 ساعت زمان بدی تا سطح کاملاً خشک و سفت شود.
• اگر روی سطح مرطوب قیرگونی یا ایزوگام انجام دهید، چسبندگی درست اتفاق نمی‌افتد و بعداً عایق کنده شده یا نشتی می‌دهد.

 

 

5.  نصب توالت ایرانی یا فرنگی

توالت ایرانی

• محل دقیق آن باید قبلاً در کف پیش‌بینی شده باشد.
• اطراف کاسه را با ملات ماسه و سیمان پر کنید.
• کاملاً تراز باشد. با تراز دستی بررسی کنید.

 

 

توالت فرنگی

• محل اتصال فاضلاب باید دقیقاً روبه‌روی خروجی کاسه باشد.
• از واشر لاستیکی یا رابط انعطاف‌پذیر استفاده کنید.
• پایه‌ها را با رول‌بولت روی سرامیک محکم کنید.
• دور آن را با چسب آکواریوم ضدآب سیل کنید.

 

 

مرحله 4: عایق‌کاری

عایق‌کاری یکی از مهم‌ترین مراحل ساخت سرویس بهداشتی است که نقش اصلی آن جلوگیری از نفوذ رطوبت به کف و دیوارها و محافظت از سازه ساختمان در برابر نم و پوسیدگی است.

اگر این مرحله به‌درستی انجام نشود، در آینده باعث ایجاد نشتی، بوی نامطبوع، کپک‌زدگی دیوارها، و حتی تخریب سازه‌ای خواهد شد. بنابراین باید با دقت کامل و رعایت نکات فنی اجرا شود.

 

1. خشک بودن کامل سطح

• قبل از شروع اجرای قیرگونی یا ایزوگام، مطمئن شوید سطح کاملاً خشک و بدون رطوبت است.
• وجود رطوبت می‌تواند باعث بلند شدن و کاهش چسبندگی عایق شود.

 

 

2. اجرای قیرگونی یا ایزوگام

• در صورت استفاده از قیرگونی:
  • ابتدا یک لایه گونی خشک (از جنس کنفی) روی سطح پهن کنید.
  • سپس قیر داغ با دمای حدود 160 تا 180 درجه سانتی‌گراد را با قلم یا تی به صورت یکنواخت روی گونی بکشید.
  • قیر را به صورت دو جهته (افقی و عمودی) اجرا کنید تا پوشش کامل و مقاوم ایجاد شود.
  • پس از خشک شدن لایه اول، لایه دوم را نیز به همان صورت اجرا کنید.
• در صورت استفاده از ایزوگام:
  • پیش از نصب ایزوگام، زیر آن یک لایه پرایمر مخصوص (چسب قیری) بزنید تا چسبندگی ایزوگام به سطح به حداکثر برسد.
  • رول‌های ایزوگام را با حداقل همپوشانی (overlap) 10 سانتی‌متر نصب کنید.

 

 

3. عایق‌کاری دیوارها

• عایق‌کاری را حداقل تا ارتفاع 30 سانتی‌متر روی دیوارها ادامه دهید تا از نفوذ رطوبت به دیوارهای سرویس جلوگیری شود.
• گوشه‌ها و محل اتصال دیوار به کف را با ملات به شکل زاویه 45 درجه (فیله‌کشی) پر کنید و سپس عایق‌بندی کنید.

• در این مرحله، ابعاد استاندارد سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی نیز در نظر گرفته شود، چراکه موقعیت و ارتفاع تجهیزات (توالت، روشویی، شیرآلات و غیره) می‌تواند روی محل و ارتفاع دقیق عایق‌کاری تأثیر بگذارد.

 

4. عایق‌بندی اطراف لوله‌ها

• محل عبور لوله‌های آب و فاضلاب به ویژه اطراف توالت ایرانی یا فرنگی را با استفاده از چسب قیری و نوار مخصوص ایزوگام کاملاً آب‌بندی کنید تا از نشتی جلوگیری شود.
• شکاف‌ها و درزها را با دقت پر و پوشش دهید تا هیچ نفوذ آبی وجود نداشته باشد

 

 

5. تست آب‌بندی

• کف سرویس را به طور کامل با آب پر کنید (محصور باشد که آب نشت نکند)
• حداقل 24 ساعت آب را نگه دارید
• در این مدت، محل‌های اتصال، گوشه‌ها و اطراف لوله‌ها را دقیقاً بازدید کنید
• اگر نشتی یا ضعف مشاهده شد، فوراً ترمیم کنید و مجدداً تست را انجام دهید
• پس از اطمینان از سلامت عایق، می‌توانید به مرحله بعدی (کف‌سازی و کاشی‌کاری) بروید

 

 

مرحله 5:  نازک‌کاری و نصب تجهیزات (کاشی‌کاری، بندکشی، نصب نهایی)

در ادامه‌ی مراحل ساخت سرویس بهداشتی، نوبت به بخش نازک‌کاری و نصب تجهیزات می‌رسد. این مرحله از حساس‌ترین مراحل است که کیفیت نهایی کار و راحتی استفاده از فضا را تعیین می‌کند. اگر می‌خواهید صفر تا صد اجرای سرویس بهداشتی را به بهترین شکل انجام دهید، رعایت دقیق جزئیات زیر ضروری است:

 

 

1. آماده‌سازی سطح برای کاشی‌کاری

• خشک بودن کامل سطوح:
  پس از عایق‌کاری و تست آب‌بندی، اجازه دهید کف و دیوارها کاملاً خشک شوند (حداقل 24 تا 48 ساعت)
• صاف و تراز بودن سطح:
• دیوارها و کف باید کاملاً صاف و دارای شیب مناسب باشند.
• با تراز لیزری یا شیلنگ تراز، تراز بودن کف و دیوار را چک کنید.
• اگر دیوارها موج دارد یا ملات زیر کاشی یکدست نیست، آن را با شمشه فلزی بررسی کرده و جاهای نامنظم را ترمیم کنید.
• تمیز بودن سطح:
• گرد و خاک، ذرات سیمانی یا روغنی، و نخاله‌های چسبیده را کاملاً پاک کنید.
• در صورت استفاده از چسب کاشی، دیوار باید خشک، تمیز و کمی زبر باشد.
• اگر می‌خواهید با ملات کار کنید، دیوار کمی زبر یا شیاردار باشد تا چسبندگی ملات افزایش یابد.
• لوله‌ها، فلاش‌تانک، اتصالات توکار، قاب درب و محل وسایل باید از قبل نصب و آماده شده باشند.

 

 

2. کاشی‌کاری دیوار

• فضای در نظر گرفته شده برای پریز برق و سایر تجهیزات را کاشی نکنید.
• ابتدا یک ردیف تراز در پایین دیوار بکشید (با تراز دستی یا لیزری) و یک چوب یا پروفیل صاف به عنوان خط پایه بچسبانید.
• از پایین به بالا شروع کنید. از چسب کاشی آماده یا ملات سیمان (بسته به نوع کاشی و سطح) استفاده کنید.
• فاصله بین کاشی‌ها را با صلیب کاشی (فاصله‌گذار پلاستیکی) 2 یا 3 میلی‌متر در نظر بگیرید.
• بعد از چسباندن، سطح کاشی‌ها را با تراز یا شمشه بلند بررسی کنید که بیرون‌زدگی یا تو رفتگی نداشته باشند.
• گوشه‌ها و لبه‌ها را با دستگاه برش کاشی (کاشی‌بر یا فرز با دیسک سرامیک) ببرید.
• پس از اتمام، حدود 24 ساعت اجازه دهید کاشی خشک شود.

 

 

3. کاشی‌کاری کف

• اگر کف روی لایه قیرگونی یا ایزوگام است، باید ابتدا یک لایه ملات خشك ماسه‌سیمان روی آن اجرا شود تا از آسیب به عایق جلوگیری شود.
• در این ملات می‌توان الیاف پلی‌پروپیلن یا چسب بتن برای استحکام بیشتر اضافه کرد.
• روی لایه عایق، یک لایه ملات ماسه و سیمان با ضخامت حدود 3 تا 4 سانتی‌متر بکشید.
• شیب کف را حداقل 1.5 تا 2 درصد به سمت کفشور حفظ کنید (حدود 1 سانتی‌متر در هر نیم‌متر).
• ابتدا از کفشور یا نزدیک سنگ توالت کار کرده، سپس به سمت گوشه‌ها بروید.
• از شمشه و تراز برای حفظ سطح و شیب استفاده کنید.
• اگر از سرامیک طرح‌دار یا سنگ استفاده می‌کنید، قبل از چسباندن، طرح را روی زمین خشک بچینید تا جای قطعات مشخص شود.
• پس از نصب، حداقل 24 تا 48 ساعت روی کف راه نروید.
• حتماً از چکش پلاستیکی برای نشاندن کاشی در ملات استفاده شود.
• کاشی‌های برش‌خورده را در محل‌هایی مثل پشت درب یا گوشه‌ها کار کنید تا کاشی‌های سالم در دید باشند.

 

 

4. بندکشی (درزگیری کاشی‌ها)

• پس از خشک شدن کامل چسب یا ملات، با کاردک نرم بندکشی انجام دهید.
• از پودر بندکشی آماده یا دوغاب سیمان سفید استفاده کنید.
• مخلوط را درزها بکشید و با کاردک پلاستیکی فشار دهید تا کاملاً پر شود.
• با دستمال نم‌دار سطح کاشی‌ها را تمیز کنید تا اثر سیمان باقی نماند.
• برای محیط‌های مرطوب بهتر است از پودرهای بندکشی ضد قارچ و ضد آب استفاده شود.

 

 

6. نصب روشویی

• اگر روشویی دیواری است، پایه یا رول‌پلاک و پیچ مخصوص روشویی استفاده شود.
• خروجی فاضلاب به شترگلو (سیفون) متصل شود و سپس به لوله اصلی فاضلاب.
• شیر آب سرد و گرم با شلنگ حصیری متصل شود.
• درزهای پشت روشویی با چسب سیلیکون گرفته شود تا آب به دیوار نفوذ نکند.

 

 

7. نصب سایر تجهیزات

• شیر توالت، آینه، جا‌صابون، حوله‌گیر، خشک‌کن دست، فلاش‌تانک و ... باید در ارتفاع استاندارد نصب شوند.
• قبل از سوراخ‌کاری، محل عبور لوله را با دستگاه یا نقشه بررسی کنید تا سوراخ به لوله آسیب نزند.
• از رول‌پلاک و پیچ‌ متناسب با جنس دیوار (بتن یا آجر یا بلوک) استفاده شود.
• تمام اتصالات با نوار تفلون پیچیده شده و سپس محکم شوند.

 

مرحله 6: برق‌کشی و تهویه

در ادامه‌ی مراحل ساخت سرویس بهداشتی، برق‌کشی و نصب سیستم تهویه از مراحل پایانی اما بسیار مهم محسوب می‌شوند. اجرای صحیح این بخش، ایمنی، تهویه مناسب و راحتی استفاده را تضمین می‌کند.

1. برق‌کشی

• • در مرحله اماده سازی یعنی مرحله اول باید مسیر سیم‌کشی روشنایی، پریز، و هواکش را مشخص و داخل لوله خرطومی برق کار کنید.
  • نصب کلید و پریز باید در محل خشک نصب شود (معمولاً کنار درب).
  • از سیم‌های مخصوص محیط مرطوب استفاده شود و کل سیستم به محافظ جان (RCCB) متصل باشد.

 

 

2. نصب سیستم تهویه

• • اگر پنجره وجود ندارد، هواکش مکانیکی با خروجی به بیرون نصب شود. در مرحله اول فضای تهویه را باید در نظر بگیرید.
  • قطر خروجی معمولاً 10 یا 12 سانتی‌متر است.
  • سیم‌کشی هواکش باید از قبل همراه با برق کشی انجام شود.

 

 

مرحله 7: تست نهایی

در این مرحله، پیش از تحویل نهایی یا استفاده، باید از صحت عملکرد تمام بخش‌ها مطمئن شوید. اگر ساخت سرویس بهداشتی در خانه را خودتان انجام می‌دهید، با دقت تمام این تست‌ها را انجام دهید تا در آینده دچار مشکل نشوید.

1. بررسی عملکرد تجهیزات
   • تمامی شیرها و اتصالات تست شوند تا نشتی نداشته باشند.
   • کفشور، فاضلاب روشویی و توالت بررسی شود تا گرفتگی یا برگشت نداشته باشد.
2. بررسی برق
   • روشنایی و فن تهویه تست شود.
   • کلید و پریزها سالم و به دور از محل خیس باشند.
3. تست شیب کف با آب:

• بعد از کاشی‌کاری کف، با ریختن آب کف سرویس بهداشتی، مسیر حرکت آن به‌سمت کفشور یا سنگ توالت را بررسی کنید.

4. تست فشار آب سرد و گرم:

• شلنگ‌های آب گرم و سرد را به روشویی متصل و باز کنید؛ فشار مناسب و بدون نشت باشد.

5. تست چسبندگی تجهیزات:

• تمام وسایل نصبی را با دست فشار دهید تا از استحکام آن‌ها مطمئن شوید.

 

 

سوالات متداول

 

ابعاد استاندارد سرویس بهداشتی ایرانی و فرنگی چقدر است؟

ابعاد استاندارد سرویس بهداشتی ایرانی حداقل حدود 1.2 × 1.2 متر است و برای سرویس فرنگی نیز معمولاً این فضا رعایت می‌شود تا استفاده راحت و مناسب باشد.

---

ابعاد استاندارد حمام چقدر است؟

ابعاد استاندارد حمام بسته به طراحی متفاوت است، اما معمولاً حداقل فضای حمام حدود 1.5 × 2 متر در نظر گرفته می‌شود تا امکان نصب تجهیزات و حرکت راحت فراهم باشد.

---

بهترین مکان برای سرویس بهداشتی در خانه کجاست؟

سرویس بهداشتی بهتر است نزدیک به اتاق خواب‌ها و در مسیر دسترسی آسان باشد، همچنین باید دور از فضای پذیرایی و آشپزخانه قرار گیرد و دارای تهویه مناسب باشد.

---

اختلاف سطح کف سرویس بهداشتی با سالن باید چقدر باشد؟

اختلاف سطح کف سرویس بهداشتی با سالن معمولاً حداقل 5 تا 10 سانتی‌متر بالاتر در نظر گرفته می‌شود تا از نفوذ آب به فضای سالن جلوگیری شود.

مراحل ساخت سرویس بهداشتی شامل آماده‌سازی فضا، دیوارچینی، نصب قاب، لوله‌کشی، زیرسازی، عایق‌کاری و نازک‌کاری است که هر مرحله باید با دقت انجام شود. بنایی بخش مهمی از این کار است که باعث می‌شود نتیجه نهایی محکم و با کیفیت باشد. برای انجام کار بنایی به‌صورت حرفه‌ای، می‌توانید از خدمات ما در سراسر ایران استفاده کنید و کار خود را با خیال راحت به متخصصان بسپارید.