علائم خرابی خازن کولر آبی چیست؟

موتور، پمپ، تسمه و پوشال کولر آبی تمام توجه ما را به خود جلب کرده‌اند. اما قطعات ظریف‌تر این محصولات چه؟ مثلا اگر خازن کولر ابی خراب باشد چه میشود؟ اصلا علائم خرابی خازن کولر آبی چیست و ما برای رفع این مشکل باید چه کارهایی انجام دهیم؟

در این مقاله قصد داریم این قطعه کوچک اما حیاتی را از زوایای مختلف بررسی کنیم، و ببینیم اگر خازن در کولر ابی خراب باشد باید منتظر چه اتفاقات و نشانه‌هایی باشیم؛ پس تا انتهای مطلب با « خدمت از ما » همراه باشید.

خازن کولر ابی چیست؟

خازن‌ها (برخلاف باتری‍ها) جزئی از مدار هستند است، که انرژی الکتریکی را به طور موقت از طریق توزیع ذرات باردار روی صفحه‌های خود ذخیره می‌کنند.

به این ترتیب، هدف اصلی خازن‌ها ذخیره انرژی الکترواستاتیک در یک میدان الکتریکی و بعدا تامین انرژیِ مدار از طریق اختلاف پتانسیل است. شارژ شدن یک خازن زمان کمتری نسبت به باتری‌ها می‌برد، و می‌تواند تمام انرژی را به سرعت آزاد کند.

توضیح اینکه خازن کولر ابی چیست، می‌تواند کمی پیچیده‌تر باشد. چون این موضوع بستگیِ زیادی به نوع موتور دستگاه دارد. اجازه دهید با توضیح انواع خازن و موتور کولر آبی شروع کنیم.

انواع خازن و موتور در کولر آبی

موتورهای کولرهای آبی معمولا یکی از این دو نوع هستند:

• موتور دو دور با راه‌انداز مقاومتی
• موتور دو دور با راه‌اندازه خازنی

چرا به این موتورها دو دور می‌گویند؟ به خاطر وجود یک دور کند و یک دور تند. این کولرها با توجه به دور در دقیقه‌شان (round per minute) در هریک از این دورها، دو عدد دارند؛ مثلا 1500 دور در دقیقه برای دور تند، و 1000 دور در دقیقه برای دور کند.

هریک از این دورها یک سیم‌پیچ اصلی، یک سیم‌پیچ کمکی (سیم‌پیچ موتور) و یک خازن دارند، که با سیم‌پیچ کمکی سری شده است.

موتور دو دور با راه‌اندازه خازنی (موتور خازنی) هم دو مدل دارد:

• موتور دو دور با خازن دائم‌کار؛ که در آنها هم سیم‌پیچ اصلی، سیم‌پیچ کمکی و خازن همیشه در مدار قرار دارند. این یعنی هرگاه موتور روشن باشد (روی دور تند یا کند)، خازن هم در حال کار کردن است.
• موتور دو دور با سیم‌پیچ (خازن) راه‌انداز؛ که در آنها خازن با سیم‌پیچ کمکی سری شده است، پس از رسیدن دور موتور به سه چهارم دور اسمی آن، از مدار خارج می‌شود. در واقع خازن راه‌انداز با سیم‌پیچ اصلی سیستم را راه‌اندازی می‌کند، و پس از فراهم کردن اختلاف پتانسیل لازم برای همین کار از مدار خارج می‌شود.

با انواع خازن و موتور در کولر آبی آشنا شدیم. اما خوب است در نظر داشته باشید که کولرهای موتور آبی در بازار را به شکل دیگری هم گروه‌بندی می‌کنند:

• موتور یک‌دوم با یک‌دوم اسب بخار توان در کولرهایی با ظرفیت هوادهی 4500 تا 5000 فوت مکعب بر دقیقه
• موتور یک‌سوم با یک‌سوم اسب بخار توان در کولرهایی با ظرفیت هوادهی 3500 تا 4000 فوت مکعب بر دقیقه
• موتور یک‌چهارم با یک‌چهارم اسب بخار توان در کولرهایی با ظرفیت هوادهی 2500 تا 3000 فوت مکعب بر دقیقه
• موتور سه‌چهارم با سه‌چهارم اسب بخار توان در کولرهایی با ظرفیت هوادهی 7000 فوت مکعب بر دقیقه

در هریک از این مدل‌ها خازن راه‌انداز ظرفیت متفاوتی دارد، که به نوع کولر و ظرفیت هوادهی آن (CFM) بستگی دارد. مثلا کولرهایی در مدل‌هایی با موتور سه‌چهارم، ظرفیت خازن راه‌انداز 430 تا 480 میکروفاراد‌ است.

نقش خازن در موتور کولر

همان‌طور که از توضیح انواع خازن و موتور در کولر آبی متوجه شدیم، نقش خازن در موتور کولر، ایجاد گشتاور برای به حرکت در آوردن موتور است. در واقع خازن در کولرهای آبی به سریع‌تر دور گرفتن موتور در کوتاه‌ترین زمان ممکن کمک می‌کند.

البته همان‌طور که متوجه شدید، برخی موتورهای کولر آبی خازن ندارند، که قدرت‌شان کمتر است. به همین ترتیب، موتورهای یک‌دوم و سه‌چهارم به دلیل قدرت بالاترشان، به خازن. البته موتورهای خازن‌دار و بدون خازن تفاوت‌های دیگر هم دارند؛ موتورهای بدون خازن برق بیشتری مصرف می‌کنند.

آیا موتور کولر آبی بدون خازن کار میکند؟

حال که می‌دانیم خازن کولر ابی چیست و چه نقشی دارد، می‌توان حدس زد که پاسخ این سوال "خیر" است. وجود خازن در مدل‌های قدرتمند این سیستم‌های تهویه (هرچقدر هم که ساده باشد)، برای اینکه سیستم کارکرد درستی داشته باشد حیاتی است.

اگر خازن موتور کولر ابی خراب باشد چه میشود؟

برای اینکه کمی بیشتر این قطعه را جدی بگیریم، پیش از معرفی علائم و نشانه‌های خراب شدن خازن در کولر آبی، توضیح می‌دهیم که اگر برای این قطعه مشکلی پیش بیاید، چه عاقبتی در انتظار کولر شماست.

درست مانند برخی قطعات دیگر، اگر خازن کولر ابی خراب باشد می‌توانید منتظر از کار افتادن کل سیستم و حتی صدمه دیدن سایر بخش‌های آن باشید. خراب شدن واتر پمپ و پروانه، کند شدن سیستم اّبرسانی و حتی سوختن موتور از جمله عوارض معیوب شدن این قطعه است.

عوامل موثر در سوختن خازن کولر

با توجه به کلیدی بودن نقش خازن در موتور کولر، واضح است که خرابیِ آن می‌تواند در کارکرد موتور مشکل ایجاد کند. یکی از این موارد، سوختن خازن است که در صورت عدم تشخیص به موقع می‌تواند به قطعه‌های دیگر هم آسیب بزند.

مهمترین عوامل موثر در سوختن خازن کولر اینها هستند:

• فرسودگی موتور و یا کثیف بودن آن
• روشن‌بودن کولر ‌آبی برای طولانی‌مدت
• اتصالی یا نوسان در جریان برق، همچنین اضافه بار الکتریکی
• نبود آب داخل کولر به مدت طولانی
• تنظیم نبودن تسمه کولر ‌آبی (خیلی شل یا خیل سفت بودن آن)
• تمام شدن عمر طبیعیِ این قطعه
• استفاده از خازم با ظرفیت اشتباه

علائم خرابی خازن کولر آبی چیست؟

حالا که با اهمیت این قطعه بهتر آشنا شده‌ایم، در این بخش بررسی می‌کنیم که اگر خازن کولر ابی خراب باشد چه نشانه‌هایی به ما کمک می‌کنند مشکل را سریع‌تر شناسایی کنیم.

تغییر شکل ظاهری خازن

واضح‌ترین مورد در علائم خرابی خازن کولر آبی، تغییر ظاهر آن است. اصولا خازن خراب (در هر دستگاهی) ظاهری بادکرده دارد. اگر هم خازن کولر شما از نوع روغنی باشد، هم ظاهر آنها باد می‌کند و هم سطح خارجی آن روغنی می‌شود. این نشانه‌ها به شما می‌گوید که خازن خراب شده است.

افزایش دمای موتور کولر

حس کردن این نشانه شاید چندان ساده نباشد؛ اما اگر اهل سرکشی مرتب از کولرتان باشید سریعا می‌توانید متوجه آن شوید. خرابی خازن مستقیما منجر به داغ شدن بیش از حد الکتروموتور می‌شود. اگر هم مشکل حل نشود و خازن به کار کردن در دمایی بالاتر محدوده مشخص‌شده ادامه دهد، خرابی کامل آن اجتناب‌ناپذیر است.

اگر کولرتان را در محلی خیلی گرم نصب نکرده‌اید و تهیه مناسبی هم دارد، لازم نیست "زیاد" نگران این مورد در علائم خرابی خازن کولر آبی باشید.

نوسان در جریان برق و ولتاژ

وجود نوسان در جریان برق و ولتاژ ورودی دستگاه هم از دیگر علائم خرابی این قطعه است. وقتی ولتاژ نوسان داشته باشد (ولتاژ ورودی به خازن از ولتاژ نامی و اسمی آن بیشتر باشد)، شدت جریان نیز بالا و پایین می‌رود، و همین موضوع باعث افزایش دمای خازن می‌شود.

اگر این اتفاق تکرار شود عمر خازن کاهش پیدا می‌کند، کارایی اولیه خود را از دست می‌دهد و نهایتا از کار می‌افتد.

مستهلک شدن موتور کولر

از دیگر علائم خراب شدن خازن در کولرهای آبی، فرسوده شدن موتور دستگاه است؛ همان موتورهای دو دور با خازن راه‌انداز که بالاتر به آنها اشاره کردیم.

نصب کولر آبی در فضاهای گرم، استفاده برای مدت زمان طولانی و روشن و خاموش کردن‌های متعدد کیفیت و کارایی الکتروموتور را کاهش می دهد. مستهلک شدن موتور هم می‌تواند دلیل درستی برای خرابی خازن کولر ابی باشد.

زور زدن دستگاه

اگر خازن کولر ابی خراب باشد، حتما متوجه زور زدن موتور کولر هنگام کار کردن شدید آن خواهید شد. در این شرایط به نظر می‌رسد باید با دست موتور را بچرخانید تا کولر بتواند کار کند. پس زور زدن موتور را هم به عنوان یکی از نشانه های مشکل در خازن کولر در ذهن داشته باشید. 

کند شدن دور موتور کولر

این اتفاق به اندازه زور زدن موتور بغرنج نیست، اما همچنان می‌تواند خبر از خرابی خازن بدهد. الکتروموتورهای دو دور با خازن راه‌انداز چهار سیم‌پیچ متفاوت دارند (یک سیم‌پیچ مجزا برای هر دور موتور).

این موتورها در ساختار خود یک خازن و یک سیم‌پیچ کمکی دارند که در مدار آنها به صورت سری قرار گرفته‌اند. با روشن شدن کولر و کار کردن موتور، سیم پیچ اصلی، خازن و سیم‌پیچ کمکی هستند که باعث کار کردن موتور می‌شوند. بنابراین اگر خازن خراب باشد (یا دو بخش دیگر)، دور موتور کولر کند خواهد شد.

(بیشتر بخوانید: علت کار نکردن دور کند کولر آبی)

تنظیم اشتباه تسمه

تنظیم اشتباه تسمه هم یکی دیگر از علائم خرابی خازن کولر آبی و سوختن آن است. اگر تسمه درست تنظیم نشده باشد، فشار زیادی به موتور الکتریکی دستگاه وارد می‌شود که می‌تواند منجر به خرابی خازن و سوختن آن شود.

همیشه مطمئن باشید که تسمه کولرتان درست تنظیم شده باشد تا هم بازدهی آن حفظ شود، هم مشکلی برای خازن و موتور آن پیش نیاید؛ برای تنظیم آن می‌توانید به محتوای کامل " تنظیم تسمه کولر آبی" از مجله "خدمت از ما" مراجعه کنید.

نحوه تست خازن موتور کولر آبی

بعد از مشاهده علائم خرابی، ابتدا باد از سالم بودن خازن مطمئن شوید، پس نیاز است که خازن را تست کنید. این کار را می‌توانید با دو دستگاه انجام دهید:

• با خازن‌سنج: ابتدا خازن را خالی (دشارژ) کنید. سپس با خازن‌سنج میکروفاراد خازن را به دست بیاورید. اگر خازن کولر ابی خراب باشد، عددی که به دست آوردید با مقداری ثبت‌شده روی بدنه متفاوت خواهد بود.
• با مولتی متر: ابتدا خازن را روی حالت اتصال کوتاه قرار دهید تا جریانی وارد اهم‌متر نشود؛ سپس کافی است که سیم مثبت را به صفحه مثبت و منفی را به صفحه منفی وصل کنید. اگر در انجام این پروسه از مولتی متر صدای بوق کوتاهی شنیدید، نشان از سالم بودن خازن است.

اگر خازن کولر ابی خراب باشد چکار کنیم؟

معمولا اگر خازن خراب شده باشد، تنها با تعویض آن مشکل برطرف می‌شود. برای نصب خازن موتور کولر آبی باید موتور را کامل باز کنید، خازن را جایگزین کنید، و دوباره موتور را ببندید. پس اگر خودتان تخصص و ابزار لازم برای اینکار را ندارید، بهتر است از یک متخصص قابل اعتماد کمک بگیرید.

درخواست‌تان را در اپلیکیشن یا وبسایت «خدمت از ما» ثبت کنید، از برترین تعمیرکاران شهرتان به رایگان قیمت بگیرید، و بهترین گزینه را برای تعمیر کولر آبی انتخاب کنید.

راهنمای نصب خازن کولر آبی

همانطور که گفتیم، خازن سوخته را باید تعویض کنید. برای عوض کردن خازن، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. موتور کولر را باز کنید و خازن قدیمی را از جایش خارج کنید.
2. در خازن راه انداز، 2 فیش ترمینال وجود دارد.
3. یک فیش ترمینال خازن را به فیش پلاتینی کلید گریز از مرکز وصل کنید.
4. فیش ترمینال دیگر را به سر سیم رابط سیم پیچ وصل کنید.

سخن پایانی

در این مطلب سعی کردیم که به زبان ساده، شما را با نقش خازن در موتور کولر آبی و همچینین نشانه ها و علائم خرابی خازن کولر آبی آشنا کنیم. بسیار مهم است که بدانید اگر این قطعه خراب و سوخته باشد، چه نشانه هایی دارد.

از آنجای که قیمت این قطعه کم است، معمولاً در زمان سرویس و تعمیر کولر آبی، سرویسکار ماهر خازن را چک می کند تا اگر خراب باشد، تعویض شود.