سقف وافل چیست؟

سقف وافل شاید یک سقف بتنی باشد، اما مزایای ظاهری و فنی آن باعث کاربرد رایج آن در ساخت‌وساز شده است. یکی از کارهای اصلی‌ای که سقف وافل برای یک سازه انجام می‌دهد، کاهش وزن مرده آن است. کاربرد سقف وافل به زمان‌های دور برمی‌گردد، اما تا امروز تغییراتی را هم به خود دیده است.

اگر کمی با کاربرد سقف وافل در دنیا آشنا شوید، حتما برایتان جالب خواهد شد که سقف وافل چیست؟ امروز قصد داریم همه چیز را در مورد این سقف خاص با شما در میان بگذاریم. مقاومت بالای سقف وافل در مقابل بلایای طبیعی و ضربه همانند کاغذ دیواری ضد زلزله و دیگر سازه‌های مشابه بر اهمیت استفاده از آن افزوده است.

طرح‌های تلفیقی به کار رفته در ساخت سقف وافل برای تغییر دکوراسیون امکان ست و هماهنگ شدن آن با نقاشی ساختمان مدرن را  سهولت بخشیده است. مزایا و معایب سقف وافل هم مورد دیگری است که در این مطلب به آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

تاریخچه سقف وافل

گفتیم که Waffle Ceiling یک سقف بتنی است، که با استفاده از قالب سقف وافل و بتن مسلح ساخته می‌شود. ظاهر این سقف شبکه‌ای و پنجره‌ای، و مشابه نان وافل است. قدیمی‌ترین موارد مشابه سقف وافل را می‌توان در بناهای دوران هخامنشی و آکروپولیس یونان دید.

با این وجود، ایده سقفی که امروزه به این نام می‌شناسیم از قرن نوزده می‌آید. چالش این دوره طراحی سقف برای دهانه‌های گسترده، بدون استفاده از ستون بود. اجرای Waffle Ceiling این چالش را حل کرد. آخرین تکامل‌ها و بهینه‌سازی‌های Waffle Ceiling مربوط به سال‌های 1999 و 2005، و مدل‌های ارائه‌شده از طرف «دکتر ابراهیم» و «پاراساد» است.

سقف‌های وافل در دنیا در بناهای مهمی نیز به کار رفته‌اند؛ از جمله تئاتر ملی بریتانیا، متروی واشینگتن، ساختمان لجستیک و ارتباطات مادرید، و خانه برانگارو در سیدنی.

قالب سقف وافل چیست؟

هنگامی که صحبت از این سقف می‌شود، نام قالب سقف وافل را بارها می‌شنویم. این قالب‌ها بیشتر از جنس پلاستیک کامپوزیت و تجدیدپذیر هستند، و در اندازه‌ها و شکل‌های مختلفی تولید می‌شوند. اندازه قالب سقف وافل به دهانه سقف مورد نظر بستگی دارد. دهانه سقف و ارتفاع قالب‌ها با یکدیگر ارتباط مستقیم دارند؛ یعنی هر چه دهانه سقف بلندتر باشد، ارتفاع قالب‌ها بیشتر است.

اگر کمی در بازار جستجو کنید، می‌بینید که قالب‌های سقف وافل با ویژگی‌های مختلف عرضه می‎شوند. از جمله جدیدترین نوع قالب می‌توانیم به قالب سقف وافل قفل‌دار اشاره کنیم، که ویژگی‌های فنی و اقتصادی آن از سایر مدل‌ها قابل توجه‌تر است. قالب‌های یک طرفه و دو طرفه از مدل‌های قدیمی‌تر هستند.

بنابراین این سازه را می‌توان به جای طرح و سبک‌های قدیمی تغییر و بازسازی دکوراسیون سقف مثل گچبری ستون وسط پذیرایی، نصب تایل گچی و رابینس کاری سقف جایگزین کرده و در بازسازی ساختمان‌های تجاری و گاها مسکونی از آن بهره برد. 

کاربرد سقف وافل چیست؟

در مقدمه به این نکته اشاره کردیم که اجرای سقف وافل وزن مرده ساختمان را کاهش می‌دهد. اما این مهمترین کاربرد این سقف شبکه‌ای نیست. مهمترین کاربرد سقف وافل کاهش تعداد ستون‌های مورد نیاز و همین طور سهولت زیرسازی مثل مراحل لکه گیری دیوار رنگ شده برای سقف‌هایی است که دهانه‌های بزرگی دارند؛ مانند مراکز تجاری، فرودگاه‌ها، و حتی بیمارستان‌ها.

نتیجه اجرای این سیستم سقفی سبک‌تر و مقاوم‌تر است که در زمانی کوتاه‌تر نیز به پایان رسیده. در مقایسه با موارد متداول و سنتی، مصرف بتن و میلگرد در مراحل اجرای سقف وافل نیز به ترتیب ۳۰ و ۲۰ درصد کمتر می‌شود. این سقف کارآمد با توجه به کاربردی که دارد، به دو دسته تقسیم می‌شود که در ادامه آنها را معرفی می‌کنیم:

سقف وافل یک طرفه

سقف وافل یک طرفه اکثرا در دهانه‌های کوتاه به کار می‌رود. قالب سقف وافل در این مدل مستطیل‌شکل است و به صورت دال یک‌طرفه عمل می‌کند. در این سقف به دلیل قرار گرفتن تیرچه‌ها در یک جهت، مصرف میلگردها کم می‌شود. در نتیجه هزینه سقف وافل یک طرفه مناسب‌تر است.

نکته: دال نوعی سقف است که به صورت یکپارچه از مصالحی مانند بتن و فولاد ساخته شده.

سقف وافل دو طرفه

برخلاف مدل قبل، سقف وافل دو طرفه در دهانه‌های بلند کاربرد دارد. قالب‌ها در این مدل قابلمه‌ای هستند، و به صورت دال دوطرفه عمل می‌کنند. در سقف وافل دو طرفه تیرچه‌ها عمود بر هم قرار می‌گیرند. هزینه سقف وافل دو طرفه از مدل یک‌طرفه بیشتر است، اما در عوض استحکام بیشتری دارد.

تفاوت سقف وافل و یوبوت

حالا که بهتر می‌دانید سقف وافل چیست، احتمالا کنجکاو شده‌اید که بدانید تفاوت سقف وافل و یوبوت در چیست. سقف‌های وافل به دلیل توخالی بودن، عملا بخشی از سازه بتنی را حذف، و نتیجه نهایی را سبک‌تر می‌کنند.

نکته اینجاست که پس از بتن‌ریزی در مراحل اجرای سقف وافل، قالب‌ها جدا می‌شوند و دوباره می‌توان از آنها استفاده کرد. اما در سقف‌های یوبوت (و همچنین کوبیاکس) چنین امکانی وجود ندارد و قالب‌ها ماندگار هستند. مورد دیگر در تفاوت سقف وافل و یوبوت به قیمت آنها مربوط می‌شود؛ هزینه سقف وافل مناسب‌تر است.

مزایای سقف وافل

وزن کم این سقف علاوه بر کاهش وزن و بالا بردن سرعت اجرا، امنیت را در زمان بروز حوادث طبیعی مانند زلزله نیز افزایش می‌دهد. مقاومت و ماندگاری بالا هم از جمله مزایای سقف وافل است. حذف تیرچه‌های پیش‌ساخته از مراحل اجرای سقف وافل هم هزینه‌های جابجایی و انبار کردن را حذف می‌کند.

در کنار کاهش تعداد ستون‌ها و افزایش ظرفیت باربری، امکان اسفاده مجدد از قالب‌های این سقف، عدم ریزش شیرابه‌های بتن از بین قالب‌ها، و قیمت مناسب نسبت به سقف‌های یوبوت و کوبیاکس هم از جمله مزایای سقف وافل و اجرای آن است.

اجرای این سقف فضای مناسبی را برای پیاده‌سازی طرح‌های مختلف معماری نیز فراهم می‌کند. برای مثال، از فضای شبکه‌‌ای ایجاد شده می‌توان برای طراحی نورپردازی سقف و نماهای زیبا استفاده کرد.

معایب سقف وافل

معایب سقف وافل در مقایسه با مزایای آن چندان زیاد و چشمگیر نیست. شاید مهمترین معایب سقف وافل محدودیت استفاده از آن در سطح‌های شیب‌دار باشد (پر کردن سطح‌های شیب‌دار با خاک زمان و هزینه بیشتری می‌طلبد). در مقایسه با گزینه‌های سنتی نیز هزینه سقف وافل بیشتر است.

همچنین، به علت الزامات طراحی و اجرایی این سیستم، باید ارتفاع طبقه‌ها بیشتر باشد. وزن کم آن هم سقف‌های وافل را به گزینه چندان مناسبی برای مناطق بادخیز تبدیل نمی‌کند.

مراحل اجرای سقف وافل

برای تکمیل اطلاعات‌متن در مورد Waffle Ceiling، مراحل اجرای آن را نیز کوتاه مرور می‌کنیم:

1. زیرسازی سقف وافل اولین مرحله است. زیرسازی (اسکلت زیرین بنا) به کمک جک، لوله و یا قوطی سر هم می‌شود.
2. پس از زیرسازی سقف وافل باید قالب‌های آن را با توجه به نقشه سازه روی جک‌ها و قوطی‌ها قرار داد. خوب است بدانید که جداسازی این قالب‌ها نیازی به روغن‌کاری ندارد.
3. در مراحل باید آرماتوربندی را طبق نقشه‌ای شبکه‌ای، و بتن‌ریزی روی سقف را طبق دستور‌العمل انجام داد.
4. در آخر نیز پس از گذشت زمان لازم، قالب‌ها باز می‌شوند.