راهنمای تعمیر موتور کولر آبی و عیب یابی آن

موتور کولر آبی یکی از اجزای مهم این دستگاه است که ممکن است در طول زمان به دلیل سایش و پارگی یا عوامل دیگری خراب شوند؛ به دلیل اهمیت بالای این قطعه بهتر است که تعمیر موتور کولر آبی را به یک تعمیرکار مجرب و ماهر بسپارید زیرا که این کار بسیار تخصصی است؛ اما در ادامه با یکدیگر رایجترین دلایل کار نکردن دینام یا همان موتور کولر را بررسی می کنیم.

 در این مطلب به انواع مشکلات موتور کولر آبی خواهیم پرداخت و با اجزاء و نحوه کارشان آشنا خواهیم شد. اگر نیاز به تعمیر کولر آبی شبانه روزی دارید می‌توانید سفارش‌تان را در «خدمت از ما» ثبت کنید.

آشنایی با ساختار موتور کولر آبی

موتورهای کولر آبی از نوع قفس سنجابی هستند که دارای تنوع قدرتی مختلف هستند، قدرت کولر نیز به قدرت موتور بستگی دارد. این موتورها دارای دور 1000 و 1500 دور در دقیقه هستند که ما آنها را به ترتیب با دور کند و دور تند می‌شناسیم، به همین علت آنها را موتور دو دور نیز می نامند.

موتور کولر آبی از کلکتور اسفاده نمی‌کند، به همین علت دارای صدای بسیار کمی می باشد و طول عمر آن نیز نسبتا طولانی است، یک کلید به نام کلید گریز از مرکز روی بدنه آن کار گذاشته شده است که برای اتصال کابل ورودی برق و خروجی سیم پیچ ها از آن استفاده می شود.

انواع موتور کولر آبی

موتورهای کولر آبی همان عاملی هستند که باعث چرخیدن پروانه کولر می شوند و در نهایت منجر به خنک کردن می شوند. این موتورها دارای دو نوع اصلی هستند:

•  موتور کولر خازنی
•  موتور کولر با سیم پیچ راه انداز

در موتورهای خازنی هر بار که موتور شروع به فعالیت می‌کند، یک سیم پیچ اصلی با یک سیم پیچ کمکی و خازنی در مسیر مدار قرار خواهند گرفت و موتورهایی با سیم پیچ راه انداز اینگونه کار می‌کنند که سیم پیچ راه انداز با کمک سیم پیچ دور تند به طور موازی روشن می‌شوند و وقتی موتور روی دور افتاد، سیم پیچ راه انداز خود به خود از مدار خارج خواهد شد.

دلایل سوختن و نیم سوز شدن موتور کولر

گاهی اوقات موتور کولر به دلیل عمر زیاد و فرسوده بودن از کار می‌افتد که در این شرایط نیاز به تعمیر موتور کولر آبی یا تعویض آن پیدا می‌کنید. اما آیا می‌دانید علائم نیم سوز شدن موتورها چیست یا نحوه تعمیر موتور نیم سوز کولر چگونه است؟

در ادامه دلایل خرابی موتور کولر را به نقل از منبع معتبر Evaporative-Coolers بررسی می کنیم:

خرابی پمپ کولر آبی

پمپ کولر آبی یا همان واتر پمپ یکی از مهمترین قطعات در این دستگاه است که وظیفه چرخش آب و مرطوب کردن پوشال‌ها را به عهده دارد. اما اگر واتر پمپ خراب باشد، پوشال‌ها خشک می‌مانند و دمای داخل کولر آبی به شدت بالا می‌رود.

با ادامه فعالیت دستگاه، دمای محیط و به دنبال آن دمای موتور بالاتر خواهد رفت و همین موضوع منجر به سوختن موتور خواهد شد. از جمله مهمترین دلایلی که می‌تواند باعث از کار افتادن واتر پمپ شود می‌توان به فرسودگی، مسدود بودن راه ورود و خروج آب، کثیف بودن کف کولر و ... اشاره کرد. 

نبود آب کافی در کولر

گاهی اوقات هم می بینیم که پمپ کاملا سالم است اما به دلیل عدم وجود آب کافی در کولر، پوشال‌ها کاملا خشک مانده‌اند. از جمله مهمترین مواردی که باعث خالی شدن مخزن آب کولر می‌شود می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• قطع بودن سیستم آبرسانی شهری
• وجود هرگونه نشتی یا گرفتگی در لوله ورودی آب به مخزن کولر
• خراب بودن شناور
• وجود نشتی یا شکستگی در مخزن کولر آبی

عدم تنظیم تسمه کولر آبی

سفت یا شل بودن تسمه هم باعث می‌شود به موتور فشار زیادی وارد شود و باعث سوختن موتور شود. تسمه کولر آبی به شکل V است و وظیفه آن انتقال انرژی مکانیکی موتور به پروانه کولر آبی است. به محض شنیدن صدای جیر جیر از کولر آبی یا بروز اختلال در روند خنک سازی محیط به سلامت تسمه خود شک کنید و نسبت به تعویض آن اقدام کنید.

کار کردن در زیر نور مستقیم آفتاب

در روزهای گرم تابستان که دمای هوا به شدت بالا است، دمای داخلی کولر آبی نیز بالا می‌رود و ممکن است به موتور شما آسیب وارد شود. برای جلوگیری از این مشکل به شما پیشنهاد می‌کنیم که از سایبان کولر آبی استفاده کنید.

عدم روغن کاری قطعات کولر

قطعات مختلف کولر گازی مدام در حال حرکت هستند به همین منظور شما باید به‌صورت سالانه و قبل از روشن کردن مجدد دستگاه برای فصل گرما آن‌ها را روغن‌کاری کنید. در صورتی که کولر بدون روغن کار کند، اصطکاک بین یاتاقان‌ها زیاد می‌شود و دمای آن‌ها به سرعت افزایش پیدا می‌کند.

ریختن آب روی موتور کولر

موتور یک وسیله برقی است و به آب حساس است و باید حتما در جایی دور از آب تعبیه شود. در برخی از مواقع مشاهده شده است که به دلایل مختلف به موتور کولر آب می‌رسد که منجر به خراب شدن و سوختن آن می‌شود. این مورد به ویژه در کولرهای آبی کوچک و پرتابل بیشتر دیده می‌شود. بنابراین علت تعمیر موتور کولر آبی کوچک می‌تواند ریختن آب روی آن باشد.

علت داغ شدن موتور کولر آبی

همان‌طور که در بالا مطالعه کردید، عمده‌ترین دلیل سوختن موتور کولر آبی، داغ شدن بیش از اندازه آن است. عوامل بسیار زیادی (درونی و بیرونی) در داغ شدن موتور کولر موثر هستند که در ادامه به مهمترین این دلایل اشاره خواهیم کرد.

1. نوسانات ولتاژ در جریان برق اصلی: هرگونه نوسان در ولتاژ جریان برق اصلی ورودی حتی اگر جزئی باشد باعث داغ شدن موتور کولر آبی می‌شود.
2. گیر کردن پره‌های موتور کولر آبی: اگر پره‌های گیر کنند و نتوانند به درستی بچرخند، موتور کولر داغ می‌کند. گیر کردن جسم خارجی در پروانه کولر آبی را می‌توان، مهمترین دلیل گیر کردن پره‌های موتور کولر آبی دانست.
3. کار کردن کولر در محیط گرم: این مورد در بخش دلایل سوختن موتور کولر آبی به‌طور کامل بررسی شد. تنظیم نبودن شناور، کهنه بودن پوشال‌ها، وجود مشکل در واتر پمپ، خالی بودن مخزن از آّب و قرار گرفتن کولر در زیر نور مستقیم آفتاب از جمله دلایل آن است.
4. کار کردن طولانی مدت: روشن بودن مداوم کولر آبی به دینام آن فشار زیادی وارد می‌کند و در نهایت باعث می‌شود تا موتور کولر آبی داغ شود.
5. خرابی یاتاق‌ها: یکی از دلایل مهم داغ کردن موتور کولر آبی، خرابی یاتاقان‌ها است. اگر یاتاقان‌ها به خوبی روغن‌کاری نشده باشند و یا به دلیل عمر زیاد فرسوده باشند به خوبی نمی‌چرخند و به موتور فشار اضافی وارد می‌شود که این بار اضافی باعث داغ شدن آن خواهد شد.

راه‌های جلوگیری از داغ شدن دینام کولر

برای جلوگیری از داغ شدن دینام و در نهایت عدم نیاز به تعمیر دینام کولر کافیست موارد زیر را رعایت کنید:

1. ولتاژ برق ورودی به کولر را چک کنید و مطمئن شوید که نوسانات برق در ورودی کولر وجود ندارد.
2. تسمه را امتحان کنید و تنش‌های وارده به آن را برطرف کنید.
3. یاتاقان‌ها و شفت کولر آبی را چک کنید و از صحت کار کرد آن‌ها مطمئن شوید (نحوه تعویض شفت کولر آبی را اینجا ببینید).
4. اتصالات الکتریکی کولر آبی (از جمله خازن) را بررسی کنید.

عیب یابی موتور کولر آبی

موتور کولر آبی یا دینام کولر اگر مشکلی داشته باشد یا دچار سوختگی شود، کولر کلا بلااستفاده خواهد شد، مشکلات دینام کولر به صورت عمده به دو قسمت تقسیم می شوند:

• مشکلات مربوط به سیم پیچی و برق
• مشکلات مربوط به پروانه و بلبرینگ‌ها

مشکلات مربوط به سیم پیچی و برق شامل مواردی مانند کار نکردن دور تند کولر، بوی سوختگی و روشن نشدن موتور کولر و همچنین مشکلات مربوط به بلبرینگ نیز شامل نچرخیدن پروانه کولر آبی و موارد دیگر می‌شود که در ادامه به صورت جداگانه به عیب یابی موتور کولر آبی خواهیم پرداخت.

1. روشن نشدن موتور و پمپ آب کولر

اگر کلید کولر را می‌زنید و پمپ آب کولر روشن نمی‌شود، همیشه مشکل از موتور کولر نیست و ممکن است فیوز برق خراب شده باشد، با کمک یک فازمتر برق فیوز را چک کنید و اگر فیوز دارای جریان برق نبود بهتر است اقدام به تعویض فیوز برق کنید.

همچنین کلید برق کولر را هم چک کنید، اگر جریان برق در کلید وجود داشته باشد و در ترمینال مربوط به کولر برق وجود نداشت، باید مسیر سیم ها را کنترل کنید تا سیمی در مسیر جریان برق قطع نشده باشد زیرا در سیم کشی های ساختمان معمولا قطعی وجود دارند.

2. چرا کولر باد گرم تولید می‌کند؟

همیشه مشکل از موتور کولر نیست، بلکه اولین دلیل تولید باد گرم توسط کولر مربوط به پمپ آب و کم فشار بودن آب ساختمان می باشد، زیرا پوشال ها خشک می‌شوند و باد سرد تولید نخواهد شد. اما از طرف دیگر می‌تواند به دلیل بد کار کردن موتور کولر هم باشد و آن هم زمانی اتفاق می‌افتد که تسمه کولر شل و یا بیش از اندازه سفت است و اصطلاحا می گویند تنظیم نیست؛ که یکی از علائم این مشکل باد گرم کولر است.

3. روشن و خاموش شدن دینام کولر به صورت اتوماتیک

یک اورلود برای تنظیم جریان ورودی برق به موتور کولر تعبیه شده است که ممکن است دلیل روشن و خاموش شدن موتور مربوط به آن باشد، البته قابل ذکر است که قطعه اورلود زمانی مشکل پیدا می کند که موتور نیم سوز شده باشد. در این شرایط بهترین راهکار، تعمیر موتور نیم سوز کولر است.

4. چرا موتور کولر سر و صدا تولید می‌کند؟

اگر صدا از خود موتور باشد، ممکن است به دلیل درگیر شدن پروانه خنک کننده با درپوش‌ها تولید صدا کند، در اینصورت یا یاتاقان خراب شده است یا فن تاب برداشته است. اما اگر صدا از خود موتور نباشد، باید دو طرف فن را باز کنید و  با گذاشتن چند واشر مخصوص، لقی یاتاقان ها را بگیرید.

5. بررسی سیم کشی کولر آبی

یکی از دلایل خرابی موتور کولر و کار نکردن آن می‌تواند مربوط به اتصالات و سیم کشی کولر باشد، به همین دلیل اگر بعد از بررسی تمامی قطعات و موارد احتمالی، باز هم دستگاه خراب بود بهتر است به گزینه بررسی سیم کشی کولر فکر کنید!

6. تشخیص خرابی خازن در موتور کولر

خرابی خازن موتور کولر، یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که برای این دستگاه به‌وجود می‌آید. یکی از قطعات اصلی هر کولر آبی دو دور خازن است، کولرهای دو دور، یک سیم پیچ اصلی  به همراه یک خازن دارند.

همانطور که در مطلب نقش خازن در کولر آبی گفتیم، خازن به همراه سیم پیچ کمکی به صورت سری در مدار جای داده‌ شده‌اند که به‌صورت مداوم کار می‌کند و انرژی را در خود نگه می‌دارد. بروز هرگونه مشکل در خازن باعث اختلال در عملکرد موتور کولرهای آبی خواهد شد. 

خازن، خرابی خود را با علائم مختلف نشان می‌دهد که دو مورد از مهمترین علائم عبارتند از :

• تغییر شکل دادن خازن: زمانی که خازن تغییر شکل می‌دهد به این معنی است که برای این قطعه مشکلی به‌وجود آمده است. در صورت بروز چنین مواردی باید به سرعت نسبت به تعویض خازن اقدام کنید.
• کاهش دور موتور: یکی دیگر از مواردی که خرابی خازن را گزارش می‌دهد، کاهش سرعت چرخش الکتروموتور است. موتورهای الکتریکی برای چرخیدن از سیم‌ پیچ‌های مجزا استفاده می‌کنند. الکتروموتورهای دو سرعته در ساختار خود یک سیم پیچ کمکی و خازن دارند. قرار گرفتن سیم پیچ کمکی و خازن در مدار منجر به راه‌اندازی مناسب موتور کولر آبی خواهد شد، در صورتی بروز هرگونه مشکل در این سیستم دور موتور کاهش پیدا خواهد کرد. بنابراین مهمترین علت کار نکردن دور تند کولر آبی را می‌ةوان همین مورد دانست.

آموزش نحوه تعمیر موتور کولر آبی

همانطور که قبلا گفته شد موتورهای کولر آبی انواع مختلفی دارند اما تعمیرات موتور کولر آنها تقریبا شبیه یکدیگر است، حتی تعمیر کولر آبی پرتابل نیز طبق مراحل زیر انجام خواهد شد، در ادامه به آموزش تعمیر دینام کولر خواهیم پرداخت:

1. اولین مرحله، باز کردن موتور است؛ چهار پیچ بلند در اطراف کناری موتور وجود دارد که باید آنها را باز کنید.
2. با استفاده از پیچ گوشتی و ضربه‌ای آرام توسط چکش درپوش‌های دو طرف موتور را باز می‌کنیم، در این مرحله توصیه می‌شود روی درپوش‌های کناری و حلزونی موتور، علامت بزنید تا موقع بستن موتور کولر دچار اشتباه نشوید.
3. روی درپوش عقب یک صفحه پلایتن نصب است که مجهز به دو کلید است که کلید اول سیم پیچ استارت را وارد مدار می کند و باعث راه اندازی موتور می شود و کلید دوم که کلید تبدیل است باعث می شود موتور با دور تند راه اندازی شود.
4. درپوش جلو مجهز به فنر است که به آن کلید گریز از مرکز هم می گویند، این کلید به صفحه پلایتن برای روشن شدن کولر فرمان می دهد.
5. در وسط دو عدد درپوش موتور، یاتاقان‌های کولر وجود دارند که نیاز به تمیزکاری و روغن کاری دارند، از عقب قسمت حلزونی یا قسمت استاتور چند سیم بیرون آمده است که به درپوش عقب وصل می گردد.
6. همچنین درون قسمت حلزونی سه عدد سیم پیچ وجود دارد که یکی برای استارت، یکی برای دور کند و دیگری برای دور تند است.
7. سیم هایی که بیرون آمده اند به همین سیم پیچ ها مربوط هستند که بر اساس رنگ ها متعلق به هر کدام از سیم پیچ ها هستند.
8. حالا با توجه به توضیحات کامل مربوط به قسمت‌های مختلف این قطعه، باید بر اساس عیب موجود به سراغ قسمت مربوطه بروید و مشکل را برطرف کنید.
9. اگر دور کند کولر کار نمی کند، باید صفحه پلایتن را چک کنید که اگر خراب بود آن را تعویض کنید.
10. اگر با تعویض پلاتین مشکل برطرف نشد، به سراغ کلید گریز از مرکز بروید و اگر فنرهای آن رها شده بودند، فنرهای کلید گریز از مرکز را مجددا وصل کنید .
11. اگر مشکل در قسمت‌هایی که گفتیم نبود، به سراغ سیم پیچ‌ها بروید، در این قسمت یا سیم پیچ‌ها سوخته و یا قطع شده‌اند.
12. اگر موتور کولر کار می‌کند اما صدا می‌دهد، مشکل از یاتاقان‌های کولر است و اگر با روغن کاری درست نشد، باید تعویض یاتاقان‌ را انجام دهید.
13. تعمیرات موتور کولر نیاز به مهارت بالا دارد و در اکثر مواقع تعمیرکاران کولر آبی توصیه به تعویض آن می‌کنند نه تعمیر آن، زیرا به لحاظ هزینه، تعمیر موتور کولر آبی صرفه اقتصادی ندارد.
14. در آخرین مرحله با توجه به علامت‌هایی که موقع باز کردن روی درپوش‌ها زدید، درپوش‌ها و سپس پیچ ها را ببندید.

سوالات متداول

• دلایل سوختن موتور کولر آبی و علائم آن کدام‌اند؟

از مهمترین دلایلی که باعث سوختن موتور می شود می توان به خراب بودن پمپ، نبودن آب کافی در کولر، تنظیم نبودن تسمه، روغن کاری نکردن قطعات و ریختن آب روی موتور اشاره کرد.

• علت صدای موتور چیست؟

صدای موتور می‌تواند به دلیل درگیر شدن پروانه خنک کننده با درپوش‌ها باشد که در اینصورت یا یاتاقان خراب شده یا فن تاب برداشته است.

در مطلب بالا سعی بر این شده است که آگاهی شما را نسبت به مشکلات رایج موتور کولر آبی بالا ببریم تا خودتان بتوانید عیب یابی این قطعه را انجام دهید، به یاد داشته باشید که با عیب‌یابی به‌موقع و تعمیر دینام کولر، می‌توانید از خرابی دیگر قطعات جلوگیری کنید.

در نهایت بهترین کار برای تعمیر کولر آبی تهران، تعمیر کولر ابی شیراز و سایر شهرها این است که آن را به یک تعمیرکار خبره و حرفه‌ای بسپارید، خدمت از ما محلی برای پیدا کردن بهترین متخصصین با کمترین هزینه تعمیر کولر آبی و همچنین خدمات دیگری است که نیاز دارید.