همه چیز درباره جوشکاری لوله گاز

استفاده از گاز به عنوان یکی از اصلی‌ترین منابع انرژی به‌منظور تامین نیازهای مختلف جامعه به نیازی ضروری بدل شده است؛ بنابراین پردازش و انتقال گاز با توجه به اصول فنی و ایمنی در حفظ امنیت و سلامت عمومی نقش به‌سزایی ایفا می‌کند.

در همین راستا باید گفت یکی از عواملی که در فرآیند انتقال گاز اهمیت بسیاری دارد، جوشکاری لوله‌ها است. جوشکاری لوله گاز نقشی حیاتی در اطمینان از عملکرد صحیح و ایمن شبکه گاز دارد. در این مطلب تصمیم داریم به بررسی 0 تا 100 این فرآیند پرداخته و در مورد انواع جوشکاری، مراحل انجام آن و نکاتی که باید به‌خاطر بسپارید، صحبت کنیم.

انواع جوشکاری لوله گاز

برای لوله کشی گاز روش‌های زیادی وجود دارد که با توجه به شرایط کاری، نوع جوش و نوع الکترود می‌توان آن‌ها را به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:

انواع جوشکاری لوله گاز از نظر شرایط کاری

از نظر شرایط کار، انواع روش‌های جوشکاری شامل مواردی هستند که در زیر به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:

• جوشکاری لوله‌های گاز روی دیوار: اگر به جوشکاری لوله گاز خانگی نگاه کنید بی‌شک متوجه می‌شوید که لوله‌های گاز روی قسمت‌های بالایی دیوار نصب شده‌اند.
• جوشکاری لوله گاز ثابت: جوشکاری لوله‌های ثابت یکی از مشکل‌ترین روش‌های جوشکاری است. در این مدل درست مانند جوشکاری اسکلت ساختمان، شما قادر به چرخاندن لوله برای اتصال نیستید. در این روش، جوشکار براساس مهارت‌هایی که از تجربیات قبلی خود به دست آورده‌، بدون آنکه نسبت به محل جوش دید مناسبی داشته باشد، جوشکاری را انجام می‌دهد.
• جوشکاری لوله گاز در ارتفاع: در این نوع شرایط کاری همانطور که از نامش پیداست، جوشکار باید لوله‌ها را در ارتفاعات بالا نصب کند. برای این منظور زیر پای جوشکارها داربست قرار می‌دهند و از کابل‌های جوش بلند استفاده می‌کنند.

انواع جوشکاری لوله گاز از نظر نوع جوش

ضخامت لوله‌ها، مکان نصب آن‌ها و میزان فشار گاز عبوری از لوله‌ها، موارد بسیار مهمی هستند که جوشکار باید به آن‌ها توجه کرده و حتی آمپر مناسب جوشکاری لوله گاز را هم بر همین حسب انتخاب کند.

با این حال متداول‌ترین روش جوشکاری امروزی، جوشکاری قوسی است. این نوع جوشکاری خود تنوع بالایی دارد که در ادامه مرسوم‌ترین آن‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهیم:

• جوشکاری قوسی زیر پودری: در این روش پیش از هرچیز، جوشکار لایه‌ای از پودر فلاکس را روی سطح قرار می‌دهد؛ پس از آن با گذاشتن نوک الکترود داخل پودر مواد معدنی، قوسی در امتداد مسیر جوشکاری به وجود می ‌آورد و قوس، زیر پودری که روی سطح قرار گرفته بود ایجاد می‌شود.
• جوشکاری تیگ یا آرگون: این نوع جوشکاری که به جوشکاری با الکترود تنگستن هم معروف است، با استفاده از الکترودهای تنگستن انجام می‌شود. در این روش میان الکترودها و فلز پایه قوسی ایجاد می‌گردد. در نهایت با ذوب شدن فلز پایه، گاز محافظ به‌منظور پیشگیری از اکسیداسیون مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• جوشکاری GMAW: نام‌های دیگری که برای این نوع جوشکاری در صنعت وجود دارد که از جمله آن‌ها می‌توان به جوشکاری قوسی با الکترود فلزی و MIG_ MAG اشاره کرد. گاز آرگون و هلیوم دو گاز بی‌اثری هستند که در این روش برای جوشکاری آلومینیوم و فلزات مورد استفاده قرار می‌گیرند. البته که این نوع جوشکاری برای فولاد هم کاربردی است و می‌توان آن را با گاز‌های فعالی همچون آرگون کربن دی‌اکسید و اکسیژن هم انجام داد.
• جوشکاری smaw: از دیگر روش‌های متداول جوشکاری می‌توان به جوشکاری قوس با الکترودهای روکش‌‌دار یا همان smaw اشاره کرد. در این نوع جوشکاری، فلز پایه و الکترود به شکل مستقیم برای ایجاد قوس با یک دیگر تماس پیدا می‌کنند.

انواع جوشکاری لوله گاز از نظر نوع الکترود

برای آنکه جوشکاری سیار و حرفه‌ای باشید، باید در مورد بهترین الکترودهای جوشکاری اطلاعاتی به‌دست آورید. در همین رابطه باید بگوییم که برای جوشکاری نوعی الکترود همه کار وجود دارد که به الکترود 6013 معروف است.

مهارت جوشکاری لوله گاز با الکترود 6013 با توجه به کاربردی بودن آن، از مهم‌ترین مهارت‌های یک فرد لوله‌کش به‌شمار می‌رود. معمولا این الکترود سایزهای مختلفی دارد و در انواع روش‌های جوشکاری مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ لذا باید گفت که الکترود 6013 مهم‌ترین و ارزشمندترین الکترود جوشکاری لوله گاز است.

البته الکترودهای دیگری هم وجود دارند که در ادامه به شرح آن‌ها می‌پردازیم؛ اما بازهم الکترودهای 6013 نقش مهم‌تری در جوشکاری لوله گاز خانگی ایفا می‌کنند.

• الکترود پرکن سریع: الکترود پرکن سریع هم کاربردهای بسیاری در جوشکاری دارد؛ به‌خصوص در موارد ضروری و زمانی که نیاز است کارها سریع‌تر انجام شوند. ضمن اینکه این نوع الکترودها برای جوشکاری قسمت‌هایی که شیارهای عمیقی دارند یا جوشکاری گوشه کار، کاربردی هستند.
• الکترود پی‌گیری سریع: این الکترود از دو ویژگی مهم شکل‌گیری و پرکن سریع برخوردار بوده و معمولا آن را برای جوشکاری‌های لبالب یا جوشکاری‌های نازک فلزی کاربرد دارند.
• الکترود سریع انجماد: الکترودهای سریع انجامد، الکترود قطبیت معکوس هم نامیده می‌شوند. این الکترودها برای ایجاد جوش‌هایی که باید به سرعت منجمد شوند، کاربردی است. از جمله موارد کاربردی این نوع الکترودها می‌توان به جوشکاری مخزن‌های تحت فشار اشاره کرد. ضمنا زمانی که اتصال لوله‌ها باید به شکل عمودی و سقفی انجام شود، الکترودهای سریع انجماد بهترین گزینه جوشکار خواهند بود.
• الکترود مرکب: زمانی که الکترود جوشکاری لوله گاز از خاصیت شکل‌گیری و پرکن متوسطی برخوردار باشد، الکترود مرکب نامیده می‌شود. برای مثال الکترودهای EXX14 نه به‌اندازه الکترودهای پرکنی سریع هستند و نه مانند الکترودهای انجامد سریع، به سرعت منجمد می‌گردند؛ در واقع الکترودهای EXX14 حد وسطی از این دو هستند.
• الکترود کم هیدروژن: روکشی که این نوع الکترودها دارند، تقریبا بی هیدروژن بوده و معمولا از آن‌ها برای ایجاد جوش‌های زیر مهره‌ای، نرم و بدون ترک‌های ریز استفاده می‌کنند. شاید این نوع الکترودها در جوشکاری فولاد به ایجاد تخلخل منجر شوند، اما از نظر پرتونگاری کیفیت فوق‌‌العاده‌ای دارند.
• الکترود پودر آهنی: پودر آهن روکشی است که معمولا آن را به بسیاری از الکترودها اضافه می‌کنند. افزودن 30 درصد پودر آهن به روکش به افزایش سرعت جوشکاری منجر می‌شود. ضمن اینکه امکان پاک کردن سرباره به سادگی وجود دارد؛ از همین‌رو جوش ظاهر صاف و زیبایی خواهد داشت.

مراحل جوشکاری لوله گاز خانگی

جوشکاری چیست و چگونه انجام می‌شود؟ این یکی از پرتکرارترین سوالاتی است که کاربران در فضای مجازی به دنبال پاسخی برای آن هستند. در پاسخ به این سوال باید گفت جوشکاری دارای مراحل بسیاری است، شما پس از انجام مراحل قانونی و دریافت مجوز برای نصب لوله‌ها، باید مسیر را طراحی کرده، سایز لوله‌ها را مشخص کنید و یک نقشه مهندسی داشته باشید.

البته که یکی از مهم‌ترین اصول جوشکاری، رعایت موارد ایمنی است. حین انجام این کار، باید لباس مناسب بپوشید و از کلاه ایمنی استفاده کنید. بعد از رعایت این نکات در ادامه همراه ما باشید تا به شما بگوییم جوشکاری لوله گاز چگونه است:

1. انتخاب و برش لوله: انتخاب لوله اولین گامی است که شما در این راستا باید بردارد. در این مرحله می‌توانید اندازه‌گیری‌های دقیقی از محیط داشته باشید و بر حسب آن‌ها سایز مناسب برای لوله را انتخاب نمایید. بعد از انتخاب لوله‌ها شما به وسیله خرک جوشکاری لوله گاز باید به بررسی لوله‌ها بپردازید و از سلامت آن‌ها اطمینان کافی به‌دست آورید.
2. تمیزکردن لوله و اتصالات: یکی از مهم‌ترین نکات در نحوه جوشکاری لوله گاز تمیز کردن اتصالات و لوله‌ها است. اتصالاتی که می‌خواهید به یک‌دیگر جوش کنید، باید بریدگی و زایده‌ای نداشته باشند. با این اوصاف باید از شر چربی، رطوبت و خیسی از روی لوله‌ها خلاص شوید.
3. کابل‌های اتصال را متصل کنید: توجه داشته باشید که دستگاه جوش مورد نظر شما سالم باشد و پس از اطمینان از سلامت دستگاه جوش، سیم اتصال کابل جوش را به آن متصل کنید.
4. انتخاب آمپر مناسب جوشکاری لوله گاز: برای جوشکاری لوله‌‌های فولادی با ضخامت‌های مختلف، به نوع خاصی از آمپرها نیاز است. معمولا لوله‌های 1 تا 2 میلی‌متر به آمپر 60 تا 80 نیاز دارند؛ در حالی که برای اتصال و جوش لوله‌هایی با ضخامت 3 تا 4 میلی‌متری، آمپر 100 تا 120 نیاز است.
5. انتخاب مناسب‌ترین الکترود جوشکاری لوله گاز: همانطور که پیش از این گفته شد، الکترود 6013 بهترین و مرسوم‌ترین نوع الکترود برای جوشکاری است. با این حال معمولا الکترودهای 2/5 برای لوله‌های یک اینچی و الکترودهای 3 میلی‌متری برای لوله‌هایی با سایزهای بالاتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
6. به‌وجود آوردن پخ روی لوله‌ها: روی سر فابریک اتصالات و لوله‌هایی که در کارخانه تولید شده‌اند، پخ وجود دارد. اما بعد از بررسی لوله‌ها به وسیله خرک جوشکاری لوله گاز و برش آن‌ها، سر لوله‌ها صاف می‌شوند؛ از همین‌رو به‌منظور افزایش سطح اتصال و ایجاد فضایی مناسب برای قرارگیری الکترودها باید پخ به‌وجود آورد. اهمیت ایجاد پخ تحت تاثیر سایز لوله قرار می‌گیرد، هر اندازه که سایز لوله افزایش پیدا کند، ایجاد پخ ضروری‌تر است.
7. مرحله پایانی: در نهایت پس از انجام تمامی موارد فوق می‌توانید لوله‌ها را به یکدیگر جوش کنید. برای این منظور پس از انجام پاس اول، با استفاده از برس، گل الکترود را از سطح جوش جدا کرده و به سرعت سراغ پاس دوم بروید. فراموش نکنید که فاصله هر پاس نباید از 5 دقیقه بیشتر شود.

فاکتورهای موثر بر جوشکاری لوله گاز

برخی نکات ریز می‌توانند بیشترین تاثیرات را روی جوشکاری بگذارند. این نکات تحت عنوان فاکتورهای موثر بر جوشکاری لوله گاز خانگی شناخته می‌شوند و شامل موارد زیر هستند:

• سایز لوله: با توجه به میزان فشار گاز عبوری سایز لوله‌ها را مشخص کنید.
• عمق جوش: مشخص کردن این گزینه برای انتخاب بهترین نوع الکترود مهم است
• انتخاب دستگاه آمپر مناسب: همانطور که گفته شد با توجه به سایز لوله به دستگاه آمپر خاصی نیاز است.
• الکترود جوشکاری: استفاده از الکترود 6013 در اغلب موارد جوابگو است؛ اما در این رابطه بررسی‌های بیشتری انجام دهید تا بتوانید بهترین نوع الکترود برای جوشکاری را انتخاب نمایید.

نکات تکمیلی برای جوشکاری

در پایان بهتر است نکات تکمیلی برای جوشکاری لوله گاز خانگی را به خاطر بسپارید تا بتوانید عملکرد خود در این رابطه را بهبود بخشید. برخی از مهم‌ترین نکات برای این منظور موارد زیر هستند:

• به طرفین جوش دمای کافی اعمال کنید
• پاس‌ها باید به شکل یکنواخت و بدون لرزش دست انجام شوند
• زاویه گرفتن انبر اهمیت بسیاری دارد
• برای ایجاد جوش پهن با کمی نوسان الکترود و سرعت کم، بهتر است به فلزهای مذاب جوش برای پر کردن درزها زمان بدهید.
• برای داشتن بهترین تجربه در نحوه جوشکاری لوله‌ گاز، بعد از انجام هر پاس، جای جوشکاری را تمیز کنید تا جوش‌های بدون مغز و پوک از بین بروند.

در این مطلب سعی داشتیم به شما بگوییم که جوشکاری لوله گاز چگونه است و اطلاعاتی کامل و جامع در این رابطه در اختیار شما قرار دهیم. امیدواریم که این مطلب دانش شما در رابطه با جوشکاری و نصب لوله‌های گاز را افزایش داده باشد.